Η ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ: ΓΙΑΤΙ ΜΠΑΛΑΜΕ?

Οι εγκληματολογικές στατιστικές στην Ελλάδα δεν περιλαμβάνουν ειδικές κατηγοριοποιήσεις για την εγκληματικότητα των τσιγγάνων. Και τούτο είναι φυσικό, καθώς, κατά το νόμο, οι τσιγγάνοι δεν αποτελούν ειδική κατηγορία ελλήνων πολιτών. Αν όμως σύμφωνα με το Σύνταγμα όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, η κοινωνική πραγματικότητα των τσιγγάνων αφήνει να διαφανούν τα ελλείμματα της κοινωνικής πολιτικής στη χώρα μας και θέτει σοβαρούς προβληματισμούς για την εξώθηση- μέσω του κοινωνικού αποκλεισμού – μέρους της πληθυσμιακής αυτής ομάδας στο χώρο της ανομίας και της εγκληματικότητας.

Το αίτιο είναι αυτό που γεννά και παράγει το αποτέλεσμα. Οι συνθήκες μέσα στις οποίες διαβιούν σήμερα οι Ρομά στην Ελλάδα – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπως στο Δήμο Αγίας Βαρβάρας – μπορούν να θεωρηθούν από μόνες τους ανομικές και παραβατικές.

Όταν η ίδια η πολιτεία δεν αποδίδει τα αστικοδημοτικά δικαιώματα σε όλους τους πολίτες και δεν εφαρμόζει πολιτικές προσαρμοσμένες στην ιδιαιτερότητα ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων, τότε φέρει την ευθύνη για τα αποτελέσματα των προβλημάτων που η ίδια δεν έχει επιλύσει. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι από την ασφάλεια των δικαιωμάτων όλων των πολιτών εξαρτάται ουσιαστικά η ασφάλεια της κοινωνίας μας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ

H κατάσταση των Τσιγγάνων στην Ελλάδα
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ-ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΓΕΝΙΚΑ

Οι Τσιγγάνοι ή Ρομά, μέλη της πολυπληθέστερης  και της πιο αδικημένης ίσως διακρατικής μειονότητας στην Ευρώπη, είναι πληθυσμοί παραδοσιακά νομαδικοί που βρίσκονται πια κατά ένα μεγάλο ποσοστό στα όρια της ένταξης στις κοινωνίες όπου ζουν. Είναι επίσης τα παραδοσιακά θύματα ακραίων ρατσιστικών προκαταλήψεων σχετικά με τη φιλοσοφία, τον τρόπο ζωής και τις επιλογές των κοινοτήτων τους. Τα θεμελιώδη δικαιώματά τους παραβιάζονταν και εξακολουθούν να παραβιάζονται συστηματικά σε όλα τα κράτη. Οι Ρομά υπήρξαν εν κατακλείδι διαχρονικά τα πλέον ευάλωτα και σιωπηλά θύματα, από την εποχή του ολοκαυτώματος  μέχρι την τελευταία κρίση στο Κόσοβο.

Τα τεράστια προβλήματα των Ρομά σε όλο τον κόσμο άρχισαν μόλις πρόσφατα να δημοσιοποιούνται και να αντιμετωπίζονται.  Συγκεκριμένα μέτρα άρχισαν να υιοθετούνται σταδιακά σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για την επίλυση των προβλημάτων ως προς την απασχόληση, την εκπαίδευση και την στέγαση των Ρομά. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει εξάλλου ένα ενεργό δίκτυο δράσης των ίδιων των Ρομά που ζητούν την αναγνώριση τους ως λαού χωρίς έδαφος και αντίστοιχη εκπροσώπηση στα Ηνωμένα Έθνη και την ΕΕ.  Ζητούν επίσης -πάντα με την υποστήριξη των ΜΚΟ- λήψη ειδικών μέτρων από τις χώρες όπου ζουν με στόχο την κατάργηση όλων των δυσμενών διακρίσεων εις βάρος τους, την κατάργηση της περιθωριοποίησης στην οποία έχουν καταδικαστεί με υιοθέτηση θετικών δράσεων και την πλήρη αναγνώριση των κοινωνικών, οικονομικών, πολιτιστικών και πολιτικών δικαιωμάτων τους.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

1.Το κοινωνικό πρόβλημα

Στην Ελλάδα ζουν περί τα 250.000 άτομα τσιγγάνικης καταγωγής.  Οι Ρομά κατά την ιστορική εξέλιξη των κοινοτήτων τους έχουν υιοθετήσει τρόπους ζωής και παραδόσεις που διαφέρουν από τα ήθη της πλειοψηφίας, θεωρούνται όμως από τους ίδιους θεμελιώδη στοιχεία της συλλογικής τους ταυτότητας και πηγή υπερηφάνειας του λαού τους. Ένα τέτοιο στοιχείο είναι ο νομαδικός τρόπος ζωής –μολονότι αυτός εκπίπτει σταδιακά. Οι Ρομά ως εκ τούτου ζουν  μαζί μας εδώ και 600 περίπου χρόνια αλλά ακόμα και σήμερα οι πρωταρχικές και θεμελιώδεις ανάγκες τους δεν καλύπτονται αφού παραμένουν επισήμως αόρατοι παρά τις υποδείξεις των διεθνών οργάνων –όπως η διακήρυξη που υιοθέτησε το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Οκτώβριο 2000 περί της αναγκαιότητας ανάπτυξης πολιτικών που θα επιτρέψουν στους Τσιγγάνους να ζήσουν σε συνθήκες ισότητας δικαιωμάτων και ευκαιριών και να μπουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Οι Τσιγγάνοι ανήκουν σε διάφορες (συχνά και αντιμαχόμενες) «φυλές», δεν αποτελούν δηλαδή μια απόλυτα ομοιογενή ομάδα -όλοι όμως ανεξαιρέτως αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα. Αναφέρονται ενδεικτικά κάποιες διαφοροποιήσεις: Η πλειονότητα των Ελλήνων Ρομά είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι που μιλούν τη γλώσσα «βλάχουρα Ρομά». Οι περισσότεροι Ρομά που ζουν στη Δ. Θράκη αντίθετα είναι Μουσουλμάνοι, μέλη της μόνης αναγνωρισμένης μειονότητας στην Ελλάδα από τη Συνθήκη της Λοζάνης του 1923 και μιλούν «να-βλάχουρα Ρομά». Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μεγάλη εισροή Ρομά αλβανικής καταγωγής από την Αλβανία, τις περιοχές της τέως Γιουγκοσλαβίας  κλπ, γεγονός που οξύνει το ήδη οξύτατο πρόβλημα των Ρομά στην Ελλάδα.

Η θέση όλων των Ρομά είναι σε γενικές γραμμές δυσμενέστατη εφόσον παραμένουν η πιο αδικημένη και περιθωριοποιημένη κοινωνική ομάδα στην Ελλάδα. Υπάρχει ωστόσο πολύ μεγάλη διαφορά οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης μεταξύ των διαφόρων τσιγγάνικων ομάδων: Στην Αγία Βαρβάρα λ.χ. οι Τσιγγάνοι που ζουν εκεί από το 1923 και μετά, δημιούργησαν αρκετά ικανοποιητικές συνθήκες ζωής και εργασίας, ζώντας σε κανονικές κατοικίες όπως οι υπόλοιποι δημότες. Στα Άνω Λιόσια αντίθετα οι Τσιγγάνοι ζουν σε έναν άθλιο καταυλισμό-σκουπιδότοπο. Αυτά είναι δύο χαρακτηριστικά άκρα.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε ομάδα είναι ως εκ τούτου διαφορετικής τάξης: Η πιο ενταγμένη ομάδα αντιμετωπίζει οξύ πρόβλημα ισότιμης αντιμετώπισης από το ελληνικό Κράτος και τους μη Τσιγγάνους Έλληνες αφού είναι θύμα καθημερινών και αλλεπάλληλων ρατσιστικών διακρίσεων. Η πολυπληθέστερη ομάδα των σκηνιτών όμως παρουσιάζει επιπλέον οξύτατο πρόβλημα επιβίωσης.

Σκηνίτες είναι ένας μεγάλος αριθμός Ρομά  που ζουν σε 52 περίπου πρόχειρους και επικίνδυνους καταυλισμούς σε όλη την επικράτεια. Υφίσταται μάλιστα ο γνωστός μύθος ότι οι Τσιγγάνοι απολαμβάνουν τις άθλιες συνθήκες υπό τις οποίες καταδικάστηκαν να ζουν και οι οποίες συνδέονται αναπόδραστα με τον αναλφαβητισμό και την παραβατικότητα. Πρόκειται βεβαίως για επιχειρηματολογία αφελή και ρατσιστική που επικαλείται εκτός της βιολογικής διαφοράς και τις δήθεν ασύμβατες πολιτισμικές αποκλίσεις στις οποίες αποδίδουν ολοκληρωτικά την αδυναμία ομαλής ένταξης των Ρομά στην ελληνική κοινωνία.

Στην πραγματικότητα, όπως προαναφέρθηκε, η ελληνική πολιτεία και οι αρμόδιοι φορείς παραμέλησαν για πάρα πολλά χρόνια αυτή την ομάδα πολιτών και δεν προχώρησαν σε σοβαρές έρευνες-μελέτες με στόχο την κατανόηση της ιδιαιτερότητας των κοινοτήτων των Ρομά και τη στοιχειώδη έστω επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Μόνο τα τελευταία χρόνια και κυρίως χάρη στα ευρωπαϊκά προγράμματα άρχισε μια τέτοια προσπάθεια ψηλάφησης του χώρου των Τσιγγάνων και στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, η πρώτη φορά από της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους που διαμορφώθηκε, δημοσιοποιήθηκε και άρχισε να εφαρμόζεται κρατικό πρόγραμμα αντιμετώπισης του προβλήματος ήταν μόλις το 1996!

Όπως αποκαλύπτουν οι δύο έρευνες στις οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω, η κοινωνικοοικονομική περιθωριοποίηση των σκηνιτών είναι αυτή που απαγορεύει τον εξανθρωπισμό του καθημερινού τους βίου οδηγώντας τους σε επιβιωτικές πρακτικές που αντιστρατεύονται την κοινωνική πρόοδο. Το ένα πρόβλημα τους οδηγεί στο άλλο στο πλαίσιο ενός αναπόφευκτου φαύλου κύκλου.

Αν δεν αλλάξουν δραστικά τα δεδομένα, με την πάροδο του χρόνου οι ανειδίκευτοι και αναλφάβητοι στη μεγάλη πλειονότητά τους Ρομά είναι καταδικασμένοι να περιθωριοποιηθούν ακόμα πιο ακραία λόγω των οικονομικών συνθηκών που επικρατούν πια. Οι Ρομά στη χώρα μας δεν έχουν καμία διαπραγματευτική ισχύ και ελάχιστη πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων είτε σε εθνικό είτε σε τοπικό επίπεδο. Πολλές φορές δεν έχουν ούτε καν πρόσβαση στις δράσεις των μη κυβερνητικών οργανώσεων και κάποιων άλλων φορέων που δραστηριοποιήθηκαν τελευταία υπέρ τους.

2. Το οικιστικό πρόβλημα

Το οικιστικό πρόβλημα αναγνωρίζεται από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές ως το πιο κομβικό για τους Ρομά. Είναι γεγονός ότι η διαμονή σε μόνιμη γνωστή κατοικία συνδέεται με τη δυνατότητα ενός πολίτη να απολαμβάνει ορισμένα δικαιώματα αλλά και με τη δυνατότητα του δημοσίου ή ιδιωτών να συναλλάσσεται νομίμως με το πρόσωπο αυτό. Η νομαδική ζωή των Ρομά και η διαβίωσή τους σε παράνομους καταυλισμούς στα όρια δήμων (χωρίς αναγκαστικά να υπάρχει οικογενειακή τους μερίδα εκεί) λειτουργεί ως τροχοπέδη για την κοινωνική ένταξή τους. Η ΔΕΠΟΣ εκπόνησε και παρέδωσε το 1999 την πρώτη και μοναδική εμπεριστατωμένη μελέτη  που κατέγραψε τους χώρους διαμονής των τσιγγάνικων κοινοτήτων και τις στεγαστικές ανάγκες των Τσιγγάνων σε όλη την Ελλάδα. Τη μελέτη υιοθέτησαν εκτός της Πολιτείας, οι οργανώσεις των Τσιγγάνων (ΠΟΣΕΡ) και το διαδημοτικό δίκτυο ΡΟΜ.

Σύμφωνα και με τη μελέτη αυτή, οι συνθήκες ζωής στους καταυλισμούς είναι άθλια με οποιαδήποτε standards.  Οι Τσιγγάνοι ζουν σε παράγκες, μέσα στα σκουπίδια, χωρίς νερό, τουαλέτες, φως, στο έλεος των καιρικών φαινομένων και των επιδημιών. Έτσι οι τσιγγάνικοι καταυλισμοί αποτελούν εστίες μόλυνσης και παραβατικότητας με αποτέλεσμα οι μη Τσιγγάνοι δημότες να θεωρούν την παρουσία των Τσιγγάνων ντροπή και υποβάθμιση για την περιοχή τους και να προσπαθούν με κάθε πρόσχημα να τους διώξουν από κει. Οι δημοτικές αρχές θεωρούν επίσης επιβάρυνση τους Ρομά που ζουν στα όρια τους και αντί να επιλύσουν το πρόβλημα, απλώς προσπαθούν να απαλλαγούν απ’ αυτούς με οποιονδήποτε –ακόμα και παράνομο- τρόπο. Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση του δήμου Αλικαρνασσού που προσπάθησε το 2000 να εκδιώξει τους Ρομά από δημοτικές γαίες χωρίς να τους προσφέρει εναλλακτική λύση και μολονότι είχε από την προηγούμενη χρονιά εκδοθεί απόφαση του Ειρηνοδικείου Ηρακλείου που έκρινε καταχρηστική την άσκηση του δικαιώματος αυτού.

Είναι επίσης γεγονός ότι με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων οργανώνεται εκδίωξη των Τσιγγάνων από πολλές περιοχές. Οι τοπικές κοινωνίες επικαλούνται (συχνότατα ψευδώς) την ανάγκη κατασκευής αθλητικών έργων για να εκδιώξει τους Ρομά όπως έγινε και στο Μεξικό το 1968. Η πρόεδρος της ειδικής επιτροπής για τους Ρομά στο Συμβούλιο της Ευρώπης Josephine Verspaaget σε πρόσφατη επίσκεψή της (Ιούνιος 2001) -όπως και ο Συνήγορος του Πολίτη- κατήγγειλε τις παράνομες συνθήκες υπό τις οποίες καταστράφηκαν οι σκηνές και εκδιώχτηκαν οι σκηνίτες του Ασπροπύργου το καλοκαίρι του 2000 λόγω Ολυμπιακών έργων. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι ο δήμαρχος Ασπροπύργου δεν μπήκε καν στον κόπο να εφαρμόσει την υπάρχουσα νόμιμη διαδικασία αποβολής από νομή δημοτικών γαιών. Με τον προσβλητικότατο ισχυρισμό ότι «καθάρισε τον χώρο από απορρίμματα» απέφυγε τις περιπλοκές που θα αντιμετώπιζε για την κατεδάφιση παρανόμων έστω κατοικιών. Παρά το γεγονός δε ότι ο Συνήγορος του Πολίτη συνιστούσε ανάκριση για απόδοση ευθυνών στις τοπικές αρχές, η υπόθεση δεν έχει μέχρι σήμερα καμία εξέλιξη.

Είναι εξάλλου γεγονός ότι συχνά οι Τσιγγάνοι, στερούμενοι εναλλακτικής λύσης, καταπατούν δημοτικά ή και ιδιωτικά οικόπεδα προκειμένου να στήσουν τις πρόχειρες εγκαταστάσεις τους, πρακτική που οδηγεί στην όξυνση των αντιθέσεων, διασπορά ρατσιστικών επιχειρημάτων και διαιώνιση του κοινωνικού προβλήματος συμβίωσης των Ρομά με τους υπόλοιπους πολίτες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των 42 οικογενειών Ρομά στο Χαλάνδρι που καταπατούν ιδιωτική περιοχή με αποτέλεσμα η τοπική κοινωνία να στραφεί εναντίον τους.

Είναι γνωστή η συζήτηση αν πρέπει να επιλέξουμε μέτρα που οδηγούν στην άνευ όρων αφομοίωση ή στην υπό τους όρους τους και σταδιακή ένταξη των Τσιγγάνων. Η λύση που προτείνουν οι ίδιοι οι Τσιγγάνοι είναι αυτή που οφείλει να υιοθετήσει το κράτος. Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της ΔΕΠΟΣ, οι περισσότεροι Ρομά επιθυμούν μια κανονική ιδιόκτητη μονοκατοικία, όπως όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Σύμφωνα μάλιστα με τα δεδομένα της άλλης πολύ πρόσφατης απογραφικής έρευνας  που καταγράφει την σαφέστατη τάση εδραιοποίησης των Τσιγγάνων, ήδη το 50% αυτών ζουν για πάνω από 20 χρόνια στο ίδιο μέρος. Οι μετακινήσεις τους είναι σήμερα αραιότερες, προσωρινές και έχουν άξονα την ανεύρεση δουλειάς.

Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Το άρθρο 1 παρ. 4 του συντάγματος διευκρινίζει ότι η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του κράτους. Οι ελληνικές αρμόδιες αρχές –παρά τη συνταγματική τους υποχρέωση και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει υπογράψει την Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών ρατσισμού- άργησαν εξαιρετικά να ασχοληθεί με το πρόβλημα των Ρομά. Η ελληνική κοινή γνώμη δε λόγω παντελούς έλλειψης ευαισθητοποίησης δεν πίεσε ποτέ προς την κατεύθυνση της συνολικής επίλυσης του προβλήματος. Έτσι, μόλις το 1996 η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόγραμμα βελτίωσης των συνθηκών ζωής τους και προώθησης της ένταξής τους στην κοινωνία. Με αυτό το αντικείμενο ασχολείται πλέον και η διυπουργική επιτροπή που διαμορφώνει την εθνική πολιτική υπέρ των Τσιγγάνων. Με απόφασή της διαμορφώθηκε επιχειρησιακό πρόγραμμα 6ετούς διάρκειας.

Στον τομέα στέγασης διακηρυγμένος στόχος είναι να στεγαστούν όλοι οι έλληνες Τσιγγάνοι εντός τριετίας με παραχώρηση λυομένων σε οργανωμένους χώρους, παραχώρηση οικοπέδων και στεγαστικών δανείων αλλά και έτοιμων οικιών. Το γραφείο του πρωθυπουργού για την ποιότητα ζωής ασχολήθηκε με το πρόβλημα των Ρομά συμμετέχοντας στο πρόγραμμα κατασκευής οργανωμένου αυτοδιαχειριζόμενου οικισμού στο στρατόπεδο Γκόνου και στον σχεδιασμό άλλων τέτοιων οικισμών στη Ρόδο, στα Άνω Λιόσια, στο Χαλάνδρι και τη Νέα Αλικαρνασσό Κρήτης. Τον Νοέμβριο του 1999 το πρόγραμμα ROMEUROPE υιοθέτησε πλήρως την πρόταση νόμου για τους αυτοδιαχειριζόμενους οικισμούς Τσιγγάνων σε όλη την Eυρωπαϊκή Ένωση.

Μέχρι το 2000 πάντως είχαν γίνει ελάχιστα πράγματα –εκτός από τη γνωστή μελέτη της ΔΕΠΟΣ- και είχαν διατεθεί μόνο 1250 λυόμενα.

Η μεταστέγαση αργεί πάρα πολύ. Ειδικά για τους Τσιγγάνους της Αθήνας (κυρίως για όσους ζουν στους καταυλισμούς στον Ασπρόπυργο και τα Λιόσια) επί του παρόντος δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο. Το πρόβλημα παραμένει οξύτατο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην πράξη είναι ότι οι δήμοι δεν συνεργάζονται καθόλου με αποτέλεσμα η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων να είναι ελλιπής και οι δράσεις αποσπασματικές.

Πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι παρά τις προτάσεις της μελέτης της ΔΕΠΟΣ, η πολιτεία τείνει στην ευκολότερη λύση δημιουργίας καταυλισμών με λυόμενα τύπου σεισμοπλήκτων –πάντα ισχυριζόμενη ότι αυτό είναι το πρώτο στάδιο. Πράγματι μπροστά στο οξύτατο πρόβλημα διαβίωσης των σκηνιτών η λύση αυτή μοιάζει ικανοποιητική, όμως είναι γεγονός ότι δύσκολα οι καταυλισμοί θα μετατραπούν σε οικισμούς με αποτέλεσμα να διαιωνιστεί το πρόβλημα τελικά.

Συμπέρασμα: Για να υπάρξει κάποια πιθανότητα να μπορέσουν οι Τσιγγάνοι να ενταχθούν φυσιολογικά στον κοινωνικό ιστό πρέπει πρώτα να εξανθρωπιστούν οι συνθήκες υπό τις οποίες ζουν:

1) Να αποκτήσουν οι μη έχοντες αξιοπρεπή στέγη εντός νέων αυτοδιαχειριζόμενων οικισμών κατά το project της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τις οργανώσεις των Τσιγγάνων, το γραφείο του πρωθυπουργού και ΜΚΟ για τη στέγαση των Τσιγγάνων που ζούσαν στη κοίτη του Γαλλικού ποταμού. Οι οικισμοί πρέπει να διαθέτουν χωροθετημένα οικόπεδα, υδροδότηση, ηλεκτροδότηση, αποχέτευση, πρόσβαση στις αστικές συγκοινωνίες και σχολεία, ιατρείο, χώρους θρησκευτικής λατρείας. Είναι απαραίτητη επίσης η κινητοποίηση και η ενεργός συμμετοχή των ίδιων των Ρομά για την αυτοδιαχείριση των οικισμών τους μέσω συμβουλίου διαχείρισης και εσωτερικών κανονισμών λειτουργίας.

2) Να γίνουν πολεοδομικές βελτιώσεις στις υπάρχουσες τσιγγάνικες γειτονιές.

3) Να δοθούν (όπως έχει προγραμματιστεί) με απλουστευμένες διαδικασίες λυόμενες κατοικίες ή δάνεια στους οικοπεδούχους Τσιγγάνους που δεν είναι εξοικειωμένοι στην τραπεζική γραφειοκρατία.

4) Να νοικιαστούν κατοικίες από τους δήμους για στέγαση τσιγγάνικων οικογενειών.

5) Να δημιουργηθούν χώροι υποδοχής τύπου οργανωμένου κάμπινγκ για τους εποχιακά μετακινούμενους για εργασιακούς λόγους και οι οποίοι ζουν σε άθλιες συνθήκες κατά τη διάρκεια των μετακινήσεών τους μην έχοντας καμία άλλη επιλογή.

6) Κατά τη σύμφωνη γνώμη όλων των ενδιαφερομένων πλευρών τέλος, πρέπει, εκτός από τους δήμους που είναι οι κυριότεροι φορείς υλοποίησης των στεγαστικών προγραμμάτων, να υπάρχει η δυνατότητα κεντρικής κρατικής παρακολούθησης και παρέμβασης για την επίλυση προβλημάτων ή επίσπευση διαδικασιών.

3. H κατάσταση της Υγείας των Τσιγγάνων

Η κατάσταση της υγείας του πληθυσμού ιδίως των σκηνιτών είναι επισφαλής λόγω των κάκιστων συνθηκών διαβίωσης του αλλά και της εξαπλούμενης χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Σύμφωνα με έρευνα των Γιατρών του Κόσμου το 1999, σε κάποιες κοινότητες σκηνιτών μέχρι και το 99% ήταν προσβεβλημένο από τον ιό της ηπατίτιδας Α. Το 50% είχε επίσης εκτεθεί στον ιό της ηπατίτιδας Β.

Σύμφωνα με τον απολογισμό του Γραφείου Ποιότητας Ζωής του Πρωθυπουργού λειτουργούν μονάδες ιατρικής και κοινωνικής υποστήριξης μόνο στους οικισμούς Γκόνου και στο Δήμο Καρδίτσας. Όλο το υπόλοιπο πρόγραμμα (ύψους 4.5 δις) ακόμα είναι στη φάση της οργάνωσης.

Το 77% των Τσιγγάνων είναι εντελώς ανασφάλιστοι. Η μόνη περίθαλψη που έχουν είναι η των απόρων, δηλαδή μπορούν να καταφεύγουν στα δημόσια νοσοκομεία –όπου δεν είναι καν ευπρόσδεκτοι, ούτε αντιμετωπίζονται όπως οι υπόλοιποι ασθενείς. Ακόμα όμως και το πιστοποιητικό απορίας είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα νοσοκομεία απαιτούν κάποια νοσήλια, τα οποία επιχειρούν να εξασφαλίσουν κατακρατώντας τις αστυνομικές ταυτότητες των Τσιγγάνων. Το αποτέλεσμα είναι να μένουν χωρίς το απαραίτητο για τις συναλλαγές τους δελτίο ταυτότητας και όσοι Τσιγγάνοι διαθέτουν!

4. Το εκπαιδευτικό πρόβλημα

Η σχολική φοίτηση των Τσιγγάνων -εκτός του ότι είναι εκτός παραδοσιακού αξιακού κώδικα- είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως η μετακίνηση, τα οικονομικά προβλήματα που οδηγούν στην παιδική εργασία, η απόσταση από το σχολείο, τα φαινόμενα ρατσισμού στα σχολεία, η έλλειψη κατάλληλης και μόνιμης στέγης κλπ. Είναι δηλαδή γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο αναγκάζονται να επιβιώνουν οι Τσιγγάνοι είναι άκρως ανταγωνιστικός προς το σχολείο γι αυτό και το 60% περίπου του συνόλου είναι εντελώς αναλφάβητο. Το γεγονός αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να διαιωνίσει τον κοινωνικό-οικονομικό αποκλεισμό των Τσιγγάνων. Από τις σχετικές έρευνες καταγράφεται μια ιδιορρυθμία: Συχνά οι Τσιγγάνοι αποδίδουν την σχέση τους με το σχολείο ως προϊόν επιλογής. Από πουθενά όμως δεν αποδεικνύεται ότι οι Τσιγγάνοι δεν φοιτούν στο σχολείο για να διαφυλάξουν την ιδιαίτερη πολιτισμική τους ταυτότητα λ.χ. Στην πραγματικότητα  απαγορεύεται κυριολεκτικά στους Τσιγγάνους η πρόσβαση στην εκπαίδευση, δηλαδή την δυνατότητα μελλοντικής κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσης. Οι ρατσιστικές πρακτικές εις βάρος όσων Ρομά επιχειρούν να εκπαιδευτούν είναι δύο ειδών:

α) Ανοιχτές απόπειρες αποκλεισμού των τσιγγανοπαίδων με κινητοποίηση της κοινωνίας, γονιών, μαθητών, δασκάλων. Πολύ χαρακτηριστικά, τα τσιγγανόπουλα του οικισμού της Αγίας Σοφίας εκδιώχτηκαν άγρια από το δημοτικό σχολείο Χαλάστρας Θεσσαλονίκης όπου έπρεπε κανονικά να παρακολουθήσουν μαθήματα. Οι γονείς και οι μαθητές μαζί με κάποιους καθηγητές τους έκλεισαν τις πόρτες με τη δικαιολογία ότι δεν επαρκούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις. Τελικά δέχτηκαν μόνα τα μισά από τα τσιγγανόπουλα ενώ οι αρμόδιες αρχές στην ουσία δεν επενέβησαν παρά τις καταγγελίες του δικτύου DROM και του Συνηγόρου του Πολίτη. Το ίδιο έγινε και στη Νέα Αλικαρνασσό Κρήτης τον Νοέμβριο του 2000: Ο δήμαρχος πρότεινε στα Ρομά παιδιά να εγκαταλείψουν το σχολείο για να μη το διαλύσουν!

Όπως κατήγγειλε στις 12.9.01 στον τύπο το Συντονιστικό Οργανώσεων και Κοινοτήτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ρομά στην Ελλάδα (ΣΟΚΑΔΡΕ) τα παιδιά Ρομά κινδυνεύουν να μην πάνε σχολείο και φέτος γιατί δεν υπάρχει λεωφορείο να τα μεταφέρει σ’ ένα σχολείο που είναι χιλιόμετρα μακριά απ’ τον τόπο διαμονής τους. Το πρόβλημα οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι τα παιδιά Ρομά μιας περιοχής διασκορπίζονται σε πολλά σχολεία για να αποφευχθεί η «υποβάθμιση» ενός σχολείου λόγω «υπερβολικής συγκέντρωσης» μαθητών Ρομά σε αυτό.

β) Παθητικό αποκλεισμό τους μέσα στην τάξη με την περιθωριοποίησή τους. Τα στερεότυπα που ερμηνεύουν τους λόγους της μη παρακολούθησης των τσιγγανοπαίδων δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Τα παιδιά Ρομά ανταποκρίνονται καλά όταν η εκπαιδευτική διαδικασία λαμβάνει υπ’ όψιν τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των μαθητών (το γεγονός δηλαδή ότι μετακινούνται, ότι δεν έχουν μητρική γλώσσα την ελληνική κλπ) Αυτό όμως δεν συμβαίνει τις περισσότερες φορές. Τα παιδιά Ρομά αντιμετωπίζονται από μαθητές και δασκάλους ως ενοχλητικοί παρίες που καθυστερούν την υλοποίηση του προγράμματος και υποβαθμίζουν την εικόνα του σχολείου. Μέσα σ’ αυτές τις κάκιστες συνθήκες τα παιδιά Ρομά είναι φυσικό να νιώθουν ανεπιθύμητα, να απογοητεύονται και να εγκαταλείπουν το σχολείο. Να σημειωθεί επιπλέον ότι σήμερα που το σχολείο εκχωρεί μεγάλο μέρος των ευθυνών του στην οικογένεια, είναι σαφές ότι οι Τσιγγάνοι μαθητές βρίσκονται σε δυσμενέστατη θέση δεδομένου ότι οι οικογένειές τους δεν μπορούν ούτε να παρακολουθήσουν και να ενισχύσουν την εκπαίδευσή τους στο σπίτι, αλλά ούτε και να διαπραγματευτούν με τους εκπροσώπους του εκπαιδευτικού συστήματος και να διεκδικήσουν υπέρ των παιδιών τους.

Η εκπαίδευση είναι ο τομέας που η πολιτεία δραστηριοποιήθηκε αρχικά με στόχο την ένταξη των τσιγγανοπαίδων στο κεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα. Μέσω του τμήματος διαπολιτισμικής εκπαίδευσης άρχισε να υλοποιείται από τον Μάιο του 1997 πρόγραμμα εκπαίδευσης τσιγγανοπαίδων, το οποίο προβλέπεται να συνεχιστεί στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ μέχρι το 2006.

Μέχρι στιγμής α) επιμορφώθηκαν κάποιοι εκπαιδευτικοί με ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό (στους εξής τομείς: γλώσσα, γεωγραφία, ιστορία, αγωγή υγείας, φυσικός κόσμος, νέες τεχνολογίες, μαθηματικά, πολιτισμικό κεφάλαιο της οικογένειας και της κοινότητας) για πιλοτική εφαρμογή σε σχολεία όπου φοιτούν τσιγγανόπαιδες και με ενίσχυση του Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ και ότι β) θεσμοθετήθηκε η κάρτα για τους μετακινούμενους μαθητές. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας έχουν διατεθεί 2.5000 κάρτες με αποτέλεσμα να αυξηθούν κατ’ αναλογία οι Τσιγγάνοι μαθητές που συνεχίζουν τη φοίτησή τους στα σχολεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας το ποσοστό διαρροής από 75% το 1997 περιορίστηκε (κυρίως στη στοιχειώδη εκπαίδευση) σε 24% σήμερα με πτωτικές τάσεις. Το πρόγραμμα συνεχίζεται μέσω του Γ’ ΚΠΣ με πρόβλεψη 7.5 δις εντός της προσεχούς 6ετίας. Στο πρόγραμμα είναι ενταγμένη και η επιμόρφωση ενηλίκων Τσιγγάνων.

Πρέπει να σημειωθεί όμως το γεγονός ότι μέχρι τώρα δεν έχει ληφθεί κανένα διοικητικό μέτρο για να αποτρέψει τα κρούσματα εκπαιδευτικού αποκλεισμού, γιατί η στρατηγική του προγράμματος στη πρώτη φάση υλοποίησης ήταν η αποφυγή σύγκρουσης.

Συμπέρασμα: Η εκπαίδευση της νέας γενιάς Ρομά (αλλά και των αναλφάβητων όλων των ηλικιών που το επιθυμούν) πρέπει να προσεχτεί ιδιαιτέρως γιατί είναι το κλειδί που θα ανοίξει τις πόρτες της κοινωνίας και της οικονομίας στην περιθωριοποιημένη αυτή ομάδα. Έχοντας πάντα υπ’ όψιν ότι το πρόβλημα της εκπαίδευσης της νέας γενιάς Τσιγγάνων συνδέεται άμεσα με την επίλυση του οικιστικού προβλήματος της οικογένειας τους, πρέπει να αναζητηθούν αμέσως αποτελεσματικά μέτρα παρέμβασης μέσα κι έξω από το σχολείο ώστε η εκπαίδευση ως θεσμός να αποδώσει το νόημά του και σ’ αυτή την απόλυτα αδικημένη κατηγορία Ελλήνων πολιτών. Πρέπει να ανατραπούν δηλαδή οι δυσμενείς συσχετισμοί που κρατούν τους Τσιγγάνους εκτός σχολείων.

Πιο συγκεκριμένα:

1) Η Πολιτεία πρέπει να καταβάλει ειδική προσπάθεια για την αλλαγή νοοτροπίας των Τσιγγάνων γονέων όσον αφορά τη χρησιμοποίηση των παιδιών τους σε διάφορες παραλλαγές επαιτικής δραστηριότητας, με την προβολή της αιτιολογίας ότι και οι ίδιοι και οι γονείς τους έτσι ανατράφηκαν.

2) Να τερματιστεί η παιδική εργασία.

3) Να δημιουργηθούν παιδικοί σταθμοί που θα προλειάνουν το έδαφος για την ένταξη των παιδιών των Τσιγγάνων στο εκπαιδευτικό σύστημα.

4) Να γίνουν όπου χρειάζονται τμήματα ενισχυτικής διδασκαλίας και όχι ειδικές τάξεις για Τσιγγανόπαιδες που θα εντείνουν την περιθωριοποίηση.

5) Να λειτουργήσουν σχολεία δεύτερης ευκαιρίας για τους μεγαλύτερους, γονείς κλπ.

6) Να συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των Τσιγγάνων στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που τους αφορούν. Να εκπαιδευτούν Τσιγγάνοι δάσκαλοι και κοινωνικοί λειτουργοί ώστε να λειτουργήσουν μεσολαβητικά και διευκολυντικά μεταξύ Τσιγγάνων και σχολείων.

7) Να ληφθεί κάθε μέτρο ώστε να τερματιστεί ο ρατσισμός (γονέων, παιδιών, δασκάλων κλπ) στα σχολεία ώστε να μπορέσουν τα παιδιά των Τσιγγάνων να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνία του σχολείου και να αποδώσουν.

5. Το πρόβλημα της απασχόλησης

Οι Τσιγγάνοι παραδοσιακά ήταν μια κλειστή κοινωνική ομάδα με δική της δομή και ιεραρχία, βασιζόμενη στην ευρεία οικογένεια και τη γλώσσα ως συνεκτικό δεσμό, μαζί με τις παραδόσεις και τα έθιμα. Η δομή αυτή λειτούργησε συμπληρωματικά με την κυρίαρχη μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περίπου. Οι Τσιγγάνοι ήταν γυρολόγοι έμποροι και τεχνίτες. Τα χωριά τους είχαν ανάγκη.

Η αστυφιλία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στέρησε από τους Τσιγγάνους τον ζωτικό χώρο των οικονομικών δραστηριοτήτων τους. Η μεγάλη διάδοση των βιομηχανοποιημένων προϊόντων τους αχρήστευσε ως τεχνίτες. Το αποτέλεσμα είναι να προσεγγίζουν πια αναγκαστικά και μαζικά τα αστικά κέντρα, να εγκαθίστανται σε άθλιους καταυλισμούς στα όρια των πόλεων για αναζήτηση δουλειάς.

Η ένταξη των Τσιγγάνων στην αγορά νόμιμης εργασίας συνδέεται πλέον απολύτως με την εκπαίδευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχουν Τσιγγάνοι σε επαγγέλματα επιστημονικά ή εν γένει υψηλής εξειδίκευσης αλλά ούτε στον τομέα των υπηρεσιών.

Όσοι απ’ αυτούς απασχολούνται στον αγροτικό τομέα είναι σε δυσμενή κατάσταση επειδή οι οικονομικοί μετανάστες αναγκάζονται να δουλέψουν με ακόμα μικρότερες αμοιβές και τους «παίρνουν τις δουλειές».

Όσοι ασχολούνται με το υπαίθριο εμπόριο (λαϊκές) αντιμετωπίζουν πρόβλημα νομιμότητας γιατί αγνοούν τις διαδικασίες απόκτησης άδειας ενώ δεν είναι πολύ δύσκολο να την αποκτήσουν σε αντίθεση με την άδεια για πλανόδιο εμπόριο που αποδεικνύεται πιο δυσπρόσιτη.

Με τα νυν δυσμενέστατα εκπαιδευτικά δεδομένα μόνο το 40% των Τσιγγάνων έχουν βιοποριστική εργασία. Και αυτή συνδέεται με την παρά –αγορά χωρίς βιώσιμες προοπτικές. Το υπόλοιπο 60% των Ρομά είναι άνεργοι, συνταξιούχοι, ασχολούμενοι με τα οικιακά κλπ. Ο αποκλεισμός τους όμως από την αγορά εργασίας έχει αλυσιδωτές επιδράσεις στη ζωή τους συνολικά δεδομένου ότι δεν τους καταδικάζει μόνο στη φτώχεια αλλά τους ωθεί ολοένα και περισσότερο στην παραβατικότητα και δη στη διακίνηση ναρκωτικών. Το αποτέλεσμα είναι η δραματική χειροτέρευση της υγείας τους αλλά και της σχέσης τους με τους υπόλοιπους έλληνες και τις αρχές.

Υπογραμμίζεται ότι οι γυναίκες Ρομά είναι σε ακόμη δυσμενέστερη μοίρα αφού απουσιάζουν εντελώς από την αγορά εργασίας.

Η Πολιτεία δεν φαίνεται να παρεμβαίνει αποτελεσματικά για την επίλυση αυτού του δραματικού προβλήματος. Στον τομέα της κατάρτισης –απασχόλησης, μπήκαν σε εφαρμογή κάποια ευρωπαϊκά ή μικτά προγράμματα εκπαίδευσης σε παραδοσιακά αλλά και μη παραδοσιακά επαγγέλματα (υδραυλικός, μηχανικός αυτοκινήτων κλπ). Το πρόβλημα είναι ότι αφορούν ελάχιστους (γύρω στα 1.300 άτομα).

Συμπέρασμα: Εκτός από τον βασικότατο όρο που είναι η ένταξή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και στα προγράμματα κατάρτισης, πρέπει να εκπαιδευτούν στελέχη που να κατανοούν τις ιδιαιτερότητες των Τσιγγάνων ώστε να τους βοηθήσουν να βρουν εναλλακτικά πεδία απασχόλησης. Τα προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού (ανα-προσανατολισμού) οφείλουν να είναι ρεαλιστικά, να στηρίζονται σε μελέτες της αγοράς εργασίας και των δεδομένων που αφορούν στους Τσιγγάνους. Πρέπει επίσης να δημιουργηθούν ή να αξιοποιηθούν τα υπάρχοντα κέντρα πληροφόρησης των Τσιγγάνων που λειτουργούν σε κάθε δήμο για να ενισχυθεί ποικιλοτρόπως η επιχειρηματικότητα των Τσιγγάνων. Για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης ενδείκνυται η υιοθέτηση θετικών μέτρων, όπως κάποια ποσόστωση στις προσλήψεις Τσιγγάνων στον δημόσιο τομέα.

6. Τα αστικοδημοτικά προβλήματα των Τσιγγάνων

Πρέπει να υπογραμμιστεί εδώ ότι οι Τσιγγάνοι λόγω του τρόπου με τον οποίο είναι αναγκασμένοι να επιβιώνουν έχουν συχνότατα μεγάλες εκκρεμότητες ως δημότες και πολίτες. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έρευνα του δικτύου ΡΟΜ –Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το 5,5% των ερωτηθέντων δεν είχε δηλωθεί στο Ληξιαρχείο, 10 % δεν έχει ταυτότητα ή άλλο ανάλογο πιστοποιητικό, το 25% των δικαιουμένων λόγω ηλικίας δεν έχουν εκλογικό βιβλιάριο και το 50% περίπου δεν είχε εγγραφεί στα δημοτολόγια. Το γεγονός αυτό πυροδοτεί με τη σειρά του ή ανατροφοδοτεί όλα τα υπόλοιπα προβλήματα των Ρομά εμποδίζοντας την επίλυσή τους. Ένα αδήλωτο παιδί (ή παιδί αδήλωτων γονιών) δεν μπορεί λ.χ. να εγγραφεί στο σχολείο. Ο αδήλωτος πολίτης απλούστατα δεν υπάρχει για το κράτος. Οι δημοτικές αρχές από την άλλη μεριά εκμεταλλεύονται το πρόβλημα αναλφαβητισμού και έλλειψης εξοικείωσης των Τσιγγάνων με τη γραφειοκρατία και δεν προσπαθούν να διευκολύνουν τη διαδικασία νομιμοποίησης τους. Έτσι απαλλάσσονται απ’ αυτούς ευκολότερα αφού δεν είναι καν δημότες τους. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο που μεγιστοποιεί την πεποίθηση των Τσιγγάνων ότι το ελληνικό Κράτος είναι εχθρικό απέναντί τους.

Ευτυχώς η νεότερη γενιά έχει συνειδητοποιήσει τη σημασία της νομιμοποίησης και τακτοποιεί τις εκκρεμότητες αυτού του τύπου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Βασικότατος όρος για την ένταξη των Ρομά είναι η επίλυση με κάθε δυνατό τρόπο των αστικοδημοτικών εκκρεμοτήτων τους που δυναμιτίζουν κάθε ελπίδα εξομάλυνσης και συμβίωσης με το σύνολο.

7. Η αντίδραση των τοπικών κοινωνιών

Όπως προαναφέρθηκε οι τοπικές κοινωνίες είναι συνηθέστατα εχθρικές, παρουσιάζουν δηλαδή εξαιρετικά μεγάλη απροθυμία να εντάξουν στους κόλπους τους Τσιγγάνους εφόσον η παρουσία τους σε οποιαδήποτε περιοχή θεωρείται ένδειξη υποβάθμισης. Μερικές φορές όμως η κατάσταση ξεπερνάει τα συνήθη όρια. Τα γεγονότα στη Νέα Κίο το 2000 είναι πολύ ενδεικτικά της εκρηκτικής κατάστασης που διαμορφώνεται: Τον Μάιο του 2000 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε λήψη μέτρων και κινητοποίηση «για την αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος που έχει δημιουργηθεί από την ανεξέλεγκτη δραστηριότητα των Τσιγγάνων της περιοχής», δηλώνουν «ότι δεν επιθυμούν παρουσία ή διέλευση και παραμονή Τσιγγάνων στο Δήμο», καταγγέλλουν «όσους πούλησαν χωράφια σε Τσιγγάνους» και καλούν τους καταστηματάρχες να μη συναλλάσσονται μαζί τους!

Έτσι οι Τσιγγάνοι καταδικάζονται να ζουν σε συνθήκες απαρτχάϊντ. Δεν είναι καθόλου σπάνιο επίσης στο πλαίσιο της προσπάθειας των τοπικών κοινωνιών να απαλλαγούν από αυτούς, το φαινόμενο να γίνονται οι Τσιγγάνοι και τα παιδιά τους στόχοι βίαιων διώξεων και παρανόμων ενεργειών που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική τους ακεραιότητα. Η συνήθης πρακτική που προσφέρει ένα εύκολο κοινωνικό άλλοθι είναι να κατηγορείται το σύνολο των Τσιγγάνων για παραβατικές πράξεις που έχει διαπράξει μια μικρή μειονότητα. Ο λόγος των μίντια άλλωστε τους αποδίδει en bloc ιδιότητες περιθωριακές και επικίνδυνες.

Το κακό κλίμα οξύνεται ακόμα περισσότερο από τις ύβρεις που εκτοξεύουν οι ίδιοι οι δημοτικοί άρχοντες εναντίον των Τσιγγάνων.  Πολύ χαρακτηριστικά μετά τους σεισμούς του 1999 στην Αθήνα, οι περισσότεροι Τσιγγάνοι δεν πήραν προκατασκευασμένα σπίτια. Αντίθετα ο δήμος Άνω Λιοσίων εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να εκδιώξει όσους Τσιγγάνους δεν ήταν εγγεγραμμένοι στα δημοτικά μητρώα. Ο ίδιος ο δήμαρχος δήλωσε σε επιστολή του στους Γιατρούς του Κόσμου ότι ποσοστό μειονοτικού πληθυσμού άνω του 8% σε ένα δήμο οδηγεί αναπόφευκτα στη γκετοποίηση.

Δεν πρόκειται δυστυχώς για εξαίρεση: Οι περισσότεροι δήμοι ακολουθούν την ίδια γραμμή. Δεν διευκολύνουν τις νόμιμες συναλλαγές των Τσιγγάνων με τις υπηρεσίες τους  και κρατούν τους Τσιγγάνους σε συνθήκες εξαθλίωσης ώστε να τους αναγκάσουν να φύγουν από τα όρια του δήμου τους. Τέτοιες ενέργειες έγιναν εναντίον Τσιγγάνων στη Μενεμένη Θεσσαλονίκης το 1996, στα Τρίκαλα το 1990 και 1997, στον Εύοσμο το 1998, στον Ασπρόπυργο το 1999 κλπ. Σχεδόν σε καμία περίπτωση δεν προσφέρθηκε στους εκδιωχθέντες βιώσιμη εναλλακτική λύση μετά την εκδίωξή τους. Όποτε προταθεί εναλλακτική λύση από δημοτικές αρχές ή είναι εντελώς μη ικανοποιητική ή αφορά ελάχιστους Τσιγγάνους –κυρίως τους λίγους επίσημους δημότες. Στο ίδιο πλαίσιο οι δημοτικές αρχές εκμεταλλεύονται επίσης τις διαφορές ντόπιων και μη Τσιγγάνων για να τους διαιρέσουν και να τους εξουδετερώσουν αποτελεσματικότερα (βλ. Λιόσια όπου 25 οικογένειες είναι δημότες ενώ 75 όχι. Από τους πρώτους 10 στεγάστηκαν μαζί με τα θύματα του σεισμού και οι υπόλοιποι απλώς διώχτηκαν).

Συμπέρασμα: Βασικός επίσης όρος για την συμβίωσή τους με τους υπόλοιπους Έλληνες πολίτες είναι η αποδοχή της τοπικής κοινωνίας. Πρέπει λοιπόν να αναπτυχθούν πολιτιστικά και παιδαγωγικά προγράμματα αλληλογνωριμίας και αλληλοαποδοχής –προγράμματα που έχει ανάγκη κάθε κοινωνία εξελισσόμενη σε διαπολιτισμική. Χρήσιμο είναι επίσης να υπάρξει ανταποδοτικό όφελος στην τοπική κοινωνία που θα αγκαλιάσει έναν οικισμό Ρομά ώστε να έχει ένα επιπλέον κίνητρο να το κάνει (αθλητικές εγκαταστάσεις, αποχέτευση κλπ).

8. Η αστυνομία και τα δικαιώματα των Τσιγγάνων

Η στάση των ελληνικών δημοσίων αρχών απέναντι στην ευαίσθητη κοινωνική ομάδα των Ρομά έχει κατ’ επανάληψη αποτελέσει αντικείμενο επικρίσεων εκ μέρους διεθνών παρατηρητηρίων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επεισόδια κατάχρησης εξουσίας της αστυνομίας εις βάρος των Ρομά καταγγέλλονται πολύ συχνά από τους ενδιαφερόμενους αλλά και από τον τύπο ακόμα. Αστυνομικά όργανα μεταχειρίζονται αβασάνιστα δυσανάλογη βία εναντίον τους χωρίς το φόβο της έκθεσης στα μάτια της κοινής γνώμης που θεωρεί ούτως ή άλλως τους Ρομά συλλήβδην κλέφτες και εμπόρους ναρκωτικών δικαιολογώντας έτσι κάθε παράνομη ενέργεια της αστυνομίας.

Επιπλέον οι αστυνομικές αρχές συχνά δεν ολοκληρώνουν τις έρευνες όταν αφορούν σε βίαια επεισόδια εις βάρος των Ρομά, ούτε τιμωρούν αστυνομικά όργανα που έκαναν κατάχρηση εξουσίας (ενδεικτική είναι η περίπτωση της εκτέλεσης του τσιγγάνου Αγγέλου Τσελάλ τον Απρίλιο του 1998 από τη Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης στο Παρθένι από αστυνομικά όργανα που στη συνέχεια απηλλάγησαν των κατηγοριών λόγω αυτοάμυνας). Αν οι ίδιοι οι αδικηθέντες προσπαθήσουν να κινήσουν τις νόμιμες διαδικασίες υπεράσπισής τους, ως ανίσχυροι πολίτες δεύτερης κατηγορίας συχνά εκβιάζονται να παραιτηθούν.

Όπως δήλωσε η Ντιμιτρίνα Πετρόβα, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τα δικαιώματα των Τσιγγάνων το 1998, «οι Ρομά στην Ελλάδα δεν λογαριάζονται για άνθρωποι».

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Οι προσπάθειες των Τσιγγάνων να ενταχθούν υπονομεύονται δραματικά από τις ρατσιστικές αντιδράσεις μιας κοινωνίας που φευ είναι πεπεισμένη ότι δεν είναι ρατσιστική! Το κράτος οφείλει, σύμφωνα με τις αρχές που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση στο Τάμπερε το 1999, να αναλάβει τις ευθύνες του λύνοντας τα τεράστια προβλήματα των Ρομά πολιτών και ευαισθητοποιώντας την κοινωνία ώστε:

•        να εξασφαλιστεί ταχέως αξιοπρεπής και κατάλληλη στέγη για τους σκηνίτες Ρομά.

•        να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού αυτού που χειροτερεύει δραματικά.

•        να εξασφαλιστεί με νομοθετικά και άλλα κατάλληλα μέτρα η εξάλειψη κάθε διάκρισης εναντίον όλων των Ρομά.

•        να εξασφαλιστεί με κάθε τρόπο η πρόσβαση των Τσιγγάνων στην εκπαίδευση και να γεφυρωθεί άμεσα η απόσταση που χωρίζει τα τσιγγανόπαιδα με τους υπόλοιπους μαθητές.

•        να λυθούν με απλό τρόπο οι αστικοδημοτικές εκκρεμότητες των Τσιγγάνων. Οι τοπικές κοινωνίες και η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των Τσιγγάνων.

•        να εξασφαλιστεί με θετικές δράσεις η είσοδός τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο.

•        να ληφθούν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας και δη των δημοσίων λειτουργών (δικαστών, αστυνομικών, δασκάλων, γιατρών κλπ) ώστε να μην καταπατούν τα δικαιώματα των Τσιγγάνων.

•        να εξασφαλιστεί έλεγχος των ΜΜΕ που διαιωνίζουν τον κοινωνικό ρατσισμό κατά των Ρομά και την περιθωριοποίηση τους.

•        να δημιουργηθούν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ Τσιγγάνων και διοίκησης.

•        να εξασφαλιστεί ένα σύστημα νομικής υποστήριξης.

•        να προχωρήσει η Ελλάδα σε διακρατικές συνεργασίες για τη βελτίωση της θέσης των Ρομά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

•        να συμφωνήσει η Ελλάδα στη δημιουργία μόνιμου φόρουμ για τους Ρομά στον ΟΗΕ με στόχο την παρακολούθηση του προβλήματος.

Αθήνα, 29 Νοεμβρίου 2001

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Κατά μία εκτίμηση του Διεθνούς Κογκρέσου των Τσιγγάνων είναι 7-8.000.000 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη συνολικά και μέχρι 15.000.000 σε όλο τον κόσμο. Ακριβή στοιχεία δεν παρέχει καμία πηγή.

  Μόνο πρόσφατα αναγνωρίστηκαν οι απώλειες που υπέστησαν τότε ως θύματα ρατσιστικών διακρίσεων. (Βλ. CERD, General Recommendation XXVII “Discrimination against Roma”, art. 10) καθώς η ανάγκη να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό ( Βλ ενδεικτικά ECRI General Policy Recommendation no Combating racism and intolerance against Roma Gypsies).

 Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη λ.χ. όπου το πρόβλημα άρχισε να οξύνεται κι άλλο με την αναγέννηση των θεωριών περί φυλετικής υπεροχής, δημιουργήθηκαν επιτροπές διερεύνησης με τη συμμετοχή εκπροσώπων των Ρομά.

 Σε κάποιες χώρες (όπως η Ρουμανία, η Ουγγαρία κλπ) οι Τσιγγάνοι απέκτησαν τελικά κάποια συλλογικά δικαιώματα μαζί με το στάτους εθνικής μειονότητας. Ειδικά σώματα παρακολουθούν την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Η Σλοβενία αποφάσισε επίσης να συνεργαστεί με την Αυστρία για να βελτιώσει την κατάσταση των Ρομά.

Η πολιτική διακήρυξη των Κρατών-Μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης στη αντιρατσιστική διάσκεψη που έγινε στο Στρασβούργο τον Οκτώβριο του 2000 κατέληξε ότι:

 Α) πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στη μεταχείριση των ατόμων που υφίστανται διακρίσεις σε πολλά επίπεδα, όπως οι Τσιγγάνοι, θέτοντας φραγμό στη διαδικασία περιθωριοποίησής τους, παρέχοντάς τους ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, την κατοικία και την απασχόληση, Β) πρέπει να εξασφαλιστεί συμμετοχή τους στην κοινωνία και στα κέντρα λήψης αποφάσεων –κυρίως τα τοπικά.

Η πλειονότητα αυτών των Ρομά είναι ανιθαγενείς. Καμία χώρα δεν τους αναγνωρίζει εφόσον οι πληθυσμοί Ρομά θεωρούνται γενικά πρόβλημα προς αποφυγήν.

Στην Ελλάδα ζουν περί τα 250.000 άτομα τσιγγάνικης καταγωγής. Κατά την εκτίμηση του δικτύου ROM. Ο αριθμός αυτός αμφισβητείται από άλλες πλευρές δεδομένου ότι δεν υπάρχει σχετική επίσημη απογραφή ούτε σε εθνική ούτε σε τοπική κλίμακα αλλά και λόγω αστικοδημοτικών εκκρεμοτήτων των Ρομά. Το Ελληνικό παρατηρητήριο Ελσίνκι λ.χ. αναφέρεται σε 300-350.000 ενώ η κυβέρνηση πιστεύει ότι είναι γύρω στους 200.000 ή λιγότεροι.

Το 27,1% των Ρομά έχει ένα ή δύο παιδιά, ενώ το 64,4% έχει τρία ως οκτώ παιδιά.

70% των Ρομά είναι μόνιμα εγκατεστημένοι σε κατοικίες, 22% είναι μόνιμα εγκατεστημένοι σε καταυλισμούς, 5% θεωρούνται ''ημιεγκατεστημένοι'', δηλαδή περνούν τον χρόνο τους εξίσου σε δύο περιοχές, ενώ οι ''διερχόμενοι νομάδες'' αυτοί δηλαδή που συνεχώς μετακινούνται είναι περίπου το 3% των Ρομά.

Από όσους διαμένουν σε μόνιμη κατοικία το 50% και πλέον έχουν σπίτια ενός και δύο δωματίων και οι υπόλοιποι οικίες τριών ή τεσσάρων δωματίων.

Στους ημιεγκατεστημένους και σε όσους διαμένουν μόνιμα σε καταυλισμούς ,το 70% και 90% διαθέτουν ένα μόνο δωμάτιο και οι υπόλοιποι όχι περισσότερα από δύο. Οι περισσότεροι απ' όσους μόνιμα σε σπίτια διαθέτουν τουαλέτα. Αντίθετα το ποσοστό των ημιεγκατεστημένων που διαθέτει τουαλέτα είναι 25%. Στους διαμένοντες σε καταυλισμούς το ποσοστό είναι 7,6%. Το 41% των μόνιμα εγκατεστημένων διαθέτει λουτρό και το 38% πλυντήριο ρούχων. Στους ημιεγκατεστημένους το ποσοστό είναι 16% και 10% αντίστοιχα. Σύγχρονη εγκατάσταση θέρμανσης διαθέτει το 20% των μόνιμα εγκατεστμένων και το 5% των ημιεγκατεστημένων. Όμως οι Ρομά σε ποσοστό πάνω από 60% διαθέτουν αυτοκίνητο.

Στο θέμα της εκπαίδευσης των Ρομά τα πράγματα είναι τραγικά.

Σε έρευνα που έγινε σε ενήλικες τσιγγάνους ,το 59,3% από αυτούς δεν πήγε καθόλου σχολείο, το 10,5% παρακολούθησε μία ή δύο τάξεις και το 13,7% τρεις ως πέντε τάξεις. Αλλά και στα παιδιά τους η κατάσταση δεν είναι πολύ καλύτερη. Μόνο το 34% από αυτά φοιτούσαν στο σχολείο. Το 32, 7% δεν πήγε ποτέ σχολείο και το 32,6% διέκοψε τη φοίτησή του. Σε νεότερη έρευνα το 2003- 2004 από τους 8.774 εγγεγραμμένους Ρομά μαθητές, παρακολούθησαν μαθήματα οι 6.212, 286 πήραν μεταγραφή, 2.264 διέρρευσαν, προήχθησαν στην επόμενη τάξη 4.910 και οι υπόλοιποι 445 είτε πήραν απολυτήριο είτε έμειναν στάσιμοι.

Όσον αφορά τα επαγγέλματα των Ρομά το 59,6% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι απασχολούνται ως υπαίθριοι πωλητές και γυρολόγοι και το 13% ως εργάτες γης. Από το 59,6% των πωλητών και των γυρολόγων το 51,2% αναφέρει ότι εμπορεύεται ''είδη ένδυσης- προικός'', το 19,2% ''οπωρολαχανικά'' και το 16% ''ηλεκτρονικά- μικροείδη'' (ρολόγια, σακούλες, χαρτικά κλπ).

Στις μέρες μας πολλοί Ρομά είναι ανακυκλωτές. Συλλέγουν δηλαδή προϊόντα προς ανακύκλωση από κάδους και τα μεταπωλούν. Δυστυχώς κάποιοι μετατρέπονται σε ''κυνηγούς μετάλλων'' περνώντας έτσι στην παρανομία και προκαλώντας κινδύνους για το κοινωνικό σύνολο και ζημιές εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ στο Δημόσιο και σε ιδιώτες. Οι ΔΟΥ δέχονται να κάνουν έναρξη επαγγέλματος στους Τσιγγάνους γυρολόγους και να τους φορολογούν εν συνεχεία με αντικειμενικά κριτήρια. Όλα αυτά εξοργίζουν τους Τσιγγάνους και τους ωθούν στην παρανομία.

Και όσο και αν προσπαθήσουν κάποιοι μορφωμένοι και «φωτισμένοι» Ρομά και διάφοροι ειδικοί και μη να εξωραΐσουν την εικόνα τους, όσο βλέπουμε παραβατικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές κατ’ εξακολούθηση , τα στερεότυπα που έχουν δημιουργηθεί για τους Ρομά, μάλλον δεν πρόκειται ν’ αλλάξουν ποτέ…

και οι τοπικές κοινωνίες αν μιλούσαν την γλώσσα τους θα φώναζαν Μελελέ Μποχάμι!.. (φύγε από κοντά μου, μαύρε λαέ)

Κάποιοι διάσημοι Τσιγγάνοι ή τσιγγάνικης καταγωγής προσπάθησαν να αλλάξουν τα στερεότυπα μέσω της τέχνης, όπως οι Τσάρλι Τσάπλιν, Γιουλ Μπρίνερ , Μπομπ Χόσκινς, Τζάνγκο Ράινχαρντ και άλλοι εκτός και εντός των ελληνικών συνόρων. Για τον Τσαπλιν έχει γραφτεί ότι όταν η χήρα του, Ούνα, πέθανε το 1991, η κόρη τους Βικτόρια Τσάπλιν κληρονόμησε ένα γραφείο που ανήκε στον πατέρα της. Ενα συρτάρι ήταν κλειδωμένο. Όταν το άνοιξε ο κλειδαράς, βρέθηκε μια φιλική επιστολή γραμμένη στη δεκαετία του ’70, από τον ογδοηκοντούτη τότε Τζακ Χιλ ο οποίος πληροφορούσε τον Τσάπλιν ότι είχε έρθει στον κόσμο «σε ένα τροχόσπιτο που ανήκε στη Βασίλισσα των Τσιγγάνων η οποία ήταν θεία μου. Γεννήθηκες στο Μπλακ Πατς του Σμέθουικ, κοντά στο Μπέρμιγχαμ».

Το πιστοποιητικό γέννησης του «Σαρλό», που γεννήθηκε το 1889, δεν έχει βρεθεί ποτέ. Η μητέρα του, Χάνα το γένος Χιλ, καταγόταν από οικογένεια «τράβελερς» ενώ το Μπλακ Πατς φιλοξενούσε μεγάλη κοινότητα Ρομά στο βιομηχανικό άκρο του Μπέρμιγχαμ. Σύμφωνα με τον γιο του Τσάπλιν, Μάικλ, η επιστολή «πρέπει να ήταν σημαντική γι’ αυτόν, διαφορετικά γιατί να την φυλάξει;». 

H IΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΡΟΜΑ ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΙΑ

Η καταγωγή των Ρομά αποτέλεσε για αιώνες αντικείμενο ενασχόλησης εκατοντάδων επιστημόνων από διάφορους κλάδους. Τελικά η απάντηση δόθηκε από την γλωσσολογία. Η υπαγωγή της γλώσσας των Ρομά στις ινδικές γλώσσες αποκαλύφθηκε από τον Johann Christian Christoph Rudiger (1751- 1822). Αυτός απέδειξε πρώτος ότι η τσιγγάνικη είναι μια σύγχρονη ινδική γλώσσα. Μέχρι πρόσφατα ''πατέρας'' αυτής της κομβικής ανακάλυψης εθεωρείτο ο Ούγγρος (φοιτητής της Θεολογίας τότε) Istvan Valyi.

Μεταξύ 250 και 650 μ.Χ. ορισμένοι πληθυσμοί της ΒΔ Ασίας μετακινήθηκαν προς την Περσία, χωρίς όμως να είναι γνωστό τι ήταν αυτό που προκάλεσε αυτές τις μετακινήσεις. Η φτώχεια, οι πόλεμοι ή κάτι άλλο; Στην Περσία ,το σημερινό Ιράν ονομάστηκαν Dom (ινδική λέξη που σημαίνει άνθρωπος) και έτσι προέκυψε ο όρος Ρομά που σημαίνει επίσης άνθρωπος.

Το 1011 ο Πέρσης ποιητής Firdusi στο βιβλίο του ''Περί των Βασιλέων'' (Shah Nameh) αναφέρεται στην άφιξη 10.000 Ινδών μουσικών στον Πέρση Βασιλιά Μπάχραμ Γκορ, ως δώρο από τον Ινδό βασιλιά Shengul. Ένα μέρος αυτών των Ινδών μουσικών και ειδικών της ψυχαγωγίας ,στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα κινήθηκε προς την Αρμενία. Γύρω στο 1100 έχουμε τα πρώτα στοιχεία για την παρουσία Ρομά στο Βυζάντιο όπου ονομάζονταν Αθίγγανοι. Από τη λέξη Αθίγγανοι προέρχεται η λέξη Τσιγγάνοι.

Το 1255 στο ημερολόγιο του προσκυνήματος του στην Ιερουσαλήμ ο Φραγκισκανός μοναχός Niccolo da Poggibonsi περιγράφει σύγκρουση με μία κοινότητα ανθρώπων με σκούρο δέρμα και παράξενα ρούχα που ''πήγαιναν από τόπο σε τόπο με τις οικογένειές τους και τα υπάρχοντά τους''.

Το 1322 ή 1323 έχουμε πιθανότατα την πρώτη εγκατάσταση στον ελλαδικό χώρο των τσιγγάνων (τουλάχιστον με τα όσα γνωρίζουμε σήμερα). Συγκεκριμένα δύο ομάδες εμφανίζονται στην Κρήτη ζώντας νομαδικά σε τέντες- σκηνές.

Το 1340 η αυτοκράτειρα Αικατερίνη εκδίδει διάταγμα θέσπισης Βαρονίας Τσιγγάνων (Feudum Acinganorum) στην Κέρκυρα με χορήγηση κάποιων προνομίων στον πληθυσμό τους. Στο λεγόμενο Φέουδο των Ατσίγγανων της Κέρκυρας θα αναφερθούμε στη συνέχεια.

Έγγραφο του 1362 βεβαιώνει την ύπαρξη Ρομά στη Ραγούζα (σημερινό Ντουμπρόβνικ της Κροατίας). Οι Ρομά στη Σερβία εμφανίζονται μετά το τέλος του 14ου αιώνα. Στη (σημερινή) Ρουμανία οι Ρομά υπήρχαν σίγουρα πριν το 1371.

Το 1384 έχουμε μαζική άφιξη Ρομά στη Μεθώνη, η οποία να σημειώσουμε ότι αποτελούσε κομβικό σημείο του ταξιδιού από τη Δύση προς τους Αγίους Τόπους (και αντίστροφα). Η Μεθώνη ήταν τότε γνωστή ως Μικρή Αίγυπτος. Κατά μία εκδοχή από το γεγονός αυτό προέρχεται η φήμη ότι κατάγονται από την Αίγυπτο. Έτσι ονομάστηκαν ''Αιγύπτιοι'' και ''Γύφτοι''.

Το 1422 Χρονικό της Μπολόνια καταγράφει την πρώτη άφιξη Ρομά στην Ιταλία. Εν τω μεταξύ υπάρχουν πλέον ομάδες Ρομά και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Λόγω των κλοπών που διαπράττουν πέφτουν σε δυσμένεια.

Το 1492 εκδίδεται από ισπανικό δικαστήριο η πρώτη απόφαση υποβολής προτάσεων απέλασης των Ρομά από τη χώρα.

Στη διάρκεια της Δίαιτας (Εθνοσυνέλευσης) του Augsburg το 1498 εκδόθηκε διαταγή σε βάρος των Ρομά της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά την οποία αυτός που χτυπά ακόμα και τους Ρομά που δεν διέπραξαν εγκλήματα δεν τιμωρείται.

Το 1523 υπολογίζεται ότι υπήρχαν στη Βουλγαρία 5.701 Ρομά, στην (πρώην) Γιουγκοσλαβία 4.382 και ελαφρώς λιγότεροι σε Ελλάδα, Αλβανία και (σημερινή) Τουρκία.

Το 1539 ο Φραγκίσκος Α' εξέδωσε διάταγμα εκδίωξης των Ρομά κάτι που έγινε και στο Βασίλειο της Νεάπολης, όπου μεταξύ 1555 και 1585 οι Ρομά εκδιώχθηκαν.

Το 1566 οι Ρομά αποβάλλονται από το Παπικό Κράτος. Το 1633 στην Ισπανία μία απόφαση υποχρεώνει τους Ρομά να εγκατασταθούν μόνιμα σε ορισμένες περιοχές.

Το 1693 στο Μιλάνο εκδίδεται διάταγμα που ορίζει ότι κάθε πολίτης είναι ελεύθερος να σκοτώσει όλους τους Τσιγγάνους με ατιμωρησία και να τους πάρει όλα τα χρήματα και την υπόλοιπη περιουσία τους. Η Μαρία Τερέζα της Αυστρίας μεταξύ 1758 και 1773 πήρε μία σειρά μέτρων αναγκαστικής αφομοίίωσης των Ρομά.

Οι περισσότεροι συγγραφείς του 19ου αιώνα επηρεασμένοι από τον επιστημονικό θετικισμό υιοθέτησαν ακραίες απόψεις για τους Ρομά. Ο Francisco Predari εξέδωσε το 1841 βιβλίο γι' αυτούς, στο οποίο τους ορίζει ως ''ανθρώπινα ερπετά''... Ο Cesare Lombroso προχώρησε περισσότερο γράφοντας ότι οι Ρομά είναι ένα είδος από εγκληματίες που πρέπει να σβήσουν.

Το 1935 στη Νυρεμβέργη της Γερμανίας ψηφίστηκαν νόμοι για την προστασία της φυλετικής καθαρότητας. Το 1938 στη Γερμανία ψηφίστηκε νόμος για την καταγραφή και το φακέλωμα των Τσιγγάνων και των ''Ταξιδευτών''.

Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΡΟΜΑ

Πολλοί μύθοι τους έχουν βιβλική καταγωγή.

Μερικοί ισχυρίζονται ότι είναι απόγονοι του Νώε. Αλλοι, ότι είναι απόγονοι του Αβραάμ και της Σάρα. Η ατέλειωτη μετακίνησή τους, κάποιοι πιστεύουν, ότι ήταν η τιμωρία τους επειδή ήταν ανάμεσα σε αυτούς που αρνήθηκαν να βοηθήσουν τον Ιωσήφ και την Μαρία στην μεταφορά τους στην Αίγυπτο. (?) Αλλη διαδεδομένη ιστορία λέει ότι κατά την διάρκεια του περάσματος της Ερυθράς Θάλασσας, όταν τα Αιγυπτιακά στρατεύματα παγιδεύτηκαν στα νερά, ένα νεαρό ζευγάρι σώθηκε εκ θαύματος και έγινε ο Αδάμ και η Εύα τωn Ρομ.

Μιά άλλη ιστορία έχει σχέση με την Σταύρωση. Λέγεται ότι κάποιοι πρόγονοί τους κατασκεύασαν τα καρφιά με τα οποία θα σταύρωναν τον Χριστό και γι αυτό καταδικάστηκαν να περιπλανούνται για πάντα.

Εξω-βιβλικοί μύθοι τους θέλουν να κατάγονται από τους Βαβυλώνιους, τους Αβυσσινούς, ή και ακόμα από τους Δρυίδες Κέλτες ή και τους Ατλαντες. Για όλες αυτές τις "ρίζες" δεν υπάρχει καμιά πειστική εξήγηση.

Ακόμα, επειδή θεωρούνται καλοί στο να λένε την μοίρα και τα μελλούμενα, σύμφωνα με μερικούς κατάγονται από τους Euxians, γείτονες των Περσών, που στην αρχαιότητα ήταν γνωστοί για τις προγνώσεις τους.

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΦΥΛΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ:

· Μπράγκηδων

· Ρουντάρων

· Καραγιανναίων

· Γκαβιέρων

· Χαλδούπηδων

· Καλπαζάνηδων

· Γιαβούζηδων

· Τσικληρήδων

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ

· Σάτρας

· Τσιλιγγιρής

· Νταλίπης

· Καραχάλιος

· Μαλαντρίνος

· Νάτσος

· Σαρπουνιάς

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ

· Ατσιγγανόκαστρο (Σύρος)

· Γυφτόκαστρο (Αττική , Μεσολόγγι)

· Γύφτισσα (Αίγιο , Μακεδονία)

· Κατσιβελιανά (Κρήτη)

· Γυφτοζάγορα (Ήπειρος)

Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑ

Είναι η γιορτή της Άνοιξης. Η προέλευσή της είναι Ελληνική. Γιορτάζεται από 23 Απρίλη μέχρι 1 Μάη σε όλη την Ευρώπη.

8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ

«Η 8η Απριλίου αποτελεί μέρα γιορτής για τους τσιγγάνους όλου του κόσμου, με παρελάσεις, πορείες και συγκεντρώσεις, σε τουλάχιστον 150 πόλεις του κόσμου, εις ανάμνηση του Πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου τους, που έγινε στο Λονδίνο στις 8 Απριλίου 1971 και έθεσε τις βάσεις για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους από τη διεθνή κοινότητα.

Οι Τσιγγάνοι (Ρόμα, όπως αυτοαποκαλούνται) είναι ένα έθνος 15.000.000 ψυχών, χωρίς κρατική υπόσταση, με βαρύ φόρο αίματος στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και ρατσιστική αντιμετώπιση στα μέρη όπου ζουν.

Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΩΝ ΡΟΜΑ

Η σημαία των Ρομά. Μπλε και πράσινο χωρισμένα οριζόντια και στην μέση ένας κόκκινος τροχός. Το πράσινο συμβολίζει τη γη, το γαλάζιο τον ουρανό και ο τροχός τη νομαδική ζωή.

ο τροχός στην μέση ονομάζεται Ashok Chakra. Αντιπροσωπεύει την ινδο-αρριανή κληρονομιά του λαού των Ρομά. Η σημαία της Ινδίας περιέχει επίσης ένα τσάκρα.

Στις 8 Απριλίου 1971, στο Λονδίνο, πραγματοποιήθηκε το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Τσιγγάνων. Αποφάσισε την εμφάνιση και την υιοθέτηση της σημαίας των Ρομά, τον επίσημο ύμνο και την επίσημη γλώσσα των Ρομά. Αποφασίστηκε ότι η σημαία περιέχει δύο βασικά χρώματα που συμβολίζουν τις αιώνιες περιπλανήσεις των Ρομά. Είναι πράσινα ως σύμβολο απεριόριστου φυσικού χώρου και ελευθερίας κινήσεων και μπλε ως σύμβολο του ουράνιου χώρου και στη μέση της σημαίας είναι ο τροχός που σηματοδοτεί το αιώνιο ταξίδι των Ρομά. Ο επίσημος ύμνος ανακηρύχθηκε το διάσημο τραγούδι των Ρομά Τζεμέλ, Τζεμέλ, και η γλώσσα του Ρομά Λόραρ έγινε αποδεκτή ως επίσημη γλώσσα.

Τζέλεμ, τζελέμ, ... πήγα, πήγα ...

... πήγα με τα πόδια με πολλούς τρόπους,

Συνάντησα ευτυχισμένους Τσιγγάνους!

... εΙ, οι Τσιγγάνοι από όπου έρχεστε,

Με τα πλάσματα και τα πεινασμένα παιδιά;

... α, ... α, ... Τσιγγάνοι, α, ... α, ... παιδιά!

... α, ... αϊ, ... Τσιγγάνοι, α, ... ω, ... παιδιά!

... Είχα μια μεγάλη οικογένεια πάρα πολύ

σκοτώθηκαν από μια μαύρη λεγεώνα! (= λεγεωνικές ποινικές μονάδες στην επικράτεια της τότε Τρανσυλβανίας)

Τα χέρια κόψανε, και Τσιγγάνους και Τσιγγάνους,

... μεταξύ τους και μικρά παιδιά!

... α, ... α, ... Τσιγγάνοι, α, ... α, ... παιδιά!

... α, ... αϊ, ... Τσιγγάνοι, α, ... ω, ... παιδιά!

Ανοιχτή, η μαύρη πόρτα του Θεού,

ετσι μπορώ να δω πού είναι ο λαός μου!

Έτσι θα πάω πάλι με πολλούς τρόπους,

όσο μπορώ να περπατήσω με ευτυχισμένους Τσιγγάνους!

... α, ... α, ... Τσιγγάνοι, α, ... α, ... παιδιά!

... α, ... αϊ, ... Τσιγγάνοι, α, ... ω, ... παιδιά!

"ψηλά", ... Τσιγγάνοι, τώρα είναι η στιγμή της ευτυχίας σας,

"αναστηθέιτε" και εσείς από τα όνειρά σας που είναι νεκρά!

... o, μαύρο πρόσωπο και μαύρα μάτια,

Σας θέλω σαν μαύρο σταφύλι!

... α, ... α, ... Τσιγγάνοι, α, ... α, ... παιδιά!

... α, ... αϊ, ... Τσιγγάνοι, α, ... ω, ... παιδιά!

Το παρακάτω τραγούδι αναφέρεται ως Ο ύμνος των Ρομά.

Πρόκειται για το τραγούδι ``ĐELEM, ĐELEM`` (1949) ερμηνευμένο από τον  ŽARKO JOVANOVIĆ

https://youtu.be/B8T8vsSWpmc

Το τραγούδι από την ταινία του Αλεξάνταρ Πετρόβιτς

 «Ακόμα και εγώ γνώρισα τους ευτυχισμένους τσιγγάνους» το τραγούδι του ΖΑΡΚΟ Τζόβανοβιτς, που γεννήθηκε στο BATAJNICA, προάστιο του ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ (ΣΕΡΒΙΑ),κέρδισε το βραβείο GOLDEN PALM, το 1967 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου CANNES.

Εδώ από την Ολιβέρα Καταρίνα το 1969

https://youtu.be/6bfCPX_o9p0

ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ

Djelem, djelem, lungone dromensa

Maladilem baxtale Romensa

Djelem, djelem, lungone dromensa

Maladilem baxtale Romensa.

Ay, Romale, Ay, Chavale,

Ay, Romale, Ay, Chavale.

Ay Romale, katar tumen aven

Le tserensa baxtale dromensa

Vi-man sas u bari familiya

Tai mudardya la e kali legiya.

Aven mansa sa lumiake Roma

Kai putaile le Romane droma

Ake vryama - ushti Rom akana

Ame xutasa mishto kai kerasa.

Ay, Romale, Ay Chavale,

Ay, Romale, Ay Chavale.

ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ ΣΤΑ ΕΞΑΜΙΛΙΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

Στις 8 Απριλίου 2014 (Παγκόσμια Ημέρα Των Ρομά), στον οικισμό των Ρομά στα Εξαμίλια Κορινθίας, έγινε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει μέχρι σήμερα. Η Κιβωτός Των Παιδιών – Ελλάδα σε συνεργασία με τον νέο σύλλογο «Ρομανί Ελπίδα» και με την στήριξη του Δήμου Κορινθίων καθώς και άλλων συλλόγων όπως ο «Αθλητικός Όμιλος Ρομά» κα. Καθάρισαν τον οικισμό και την γύρω περιοχή. Ο ολοκαίνουριος σύλλογος «Ρομανί Ελπίδα» με πρόεδρο και ιδρύτρια την κυρία Σοφία Σούτα και με μέλη από τους οικισμούς Ρομά των Εξαμιλίων και από του Ζευγολατιού αντίστοιχα, είχε ως πρώτο του στόχο να δράσει για τον σκοπό αυτό. «Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Των Ρομά αποφασίσαμε φέτος να μην γιορτάσουμε με μουσική και χορό αλλά να κάνουμε μια γιορτή για το περιβάλλον».

2011-ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΟΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΞΑΜΙΛΙΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

Στο ευρωκοινοβούλιο έφεραν οι Οικολόγοι Πράσινοι το θέμα των απαράδεκτων συνθηκών διαβίωσης στον καταυλισμό των Ρομά στα Εξαμίλια Κορινθίας.

Με ερώτηση του ευρωβουλευτή Μιχάλη Τρεμόπουλου, τίθενται υπόψη της Κομισιόν οι δραματικές συνθήκες που διαπιστώθηκαν σε επιτόπια επίσκεψη κλιμακίου των Οικολόγων Πράσινων στις αρχές Σεπτεμβρίου (Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2011), με το ερώτημα αν τα δεδομένα αυτά είναι συμβατά με το άρθρο 153 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού) αλλά και με την υποχρέωση κάθε χώρας μέλους να αναπτύξει τη δική της Εθνική Στρατηγική Ένταξης για τους Ρομά.

Το κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων, με τον περιφερειακό σύμβουλο Λ. Μπούκλη, τον Β. Σπινθάκη από την Περιφερειακή Οργάνωση Πελοποννήσου και στελέχη των θεματικών ομάδων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας, είχε διαπιστώσει πλήρη απουσία πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες κοινής ωφέλειας όπως καθαρό νερό, αποχέτευση, ηλεκτρικό ρεύμα, επικίνδυνες συνθήκες υγεινής, απουσία μέριμνας για την ένταξη των παιδιών στη σχολική εκπαίδευση αλλά και για την εξεύρεση εργασίας για τους νέους. Σε τέτοιες συνθήκες, αναμενόμενα είναι δυστυχώς και τα προβλήματα παραβατικότητας.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι είχαν συναντήσει επίσης εκπρόσωπο της διεθνούς Μ.Κ.Ο. «Κιβωτός των Παιδιών» που πραγματοποιεί επιτόπιες παρεμβάσεις στον καταυλισμό, ενώ είχαν υποσχεθεί να φέρουν το θέμα τόσο στο Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου όσο και στο ευρωκοινοβούλιο.

«Η κρίση δεν πρέπει να μας αποτρέπει να φωτίζουμε και τις «σκοτεινές γωνιές» που δυστυχώς προϋπήρχαν στην ελληνική κοινωνία», δήλωσε ο Μιχάλης Τρεμόπουλος. «Οι περιγραφές για τις συνθήκες στο συγκεκριμένο καταυλισμό των 800 ατόμων, αποτελούν καμπανάκι για όλους μας. Οι Ρομά είναι συμπολίτες μας, και η ομαλή τους ένταξη υπηρετεί τόσο τα ανθρώπινα δικαώματά τους και το στόχο για εξάλειψη των κοινωνικών αποκλεισμών, όσο και τη προστασία ολόκληρης της τοπικής κοινωνίας κάθε περιοχής, ιδιαίτερα σε θέματα δημόσιας υγείας αλλά και παραβατικότητας. Κοινωνία των Πολιτών, αυτοδιοίκηση, κρατικές αρχές, αλλά και οι ίδιοι οι Ρομά, πρέπει να συνεργαστούμε για να δώσουμε λύσεις. Από τη δική μας πλευρά, συνδέοντας τις τοπικές μας παρεμβάσεις με τη δυνατότητα να φέρνουμε ζητήματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προσπαθούμε να προσφέρουμε απτά οφέλη στη βελτίωση της ζωής όλων».

(ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της ερώτησης του Μιχ. Τρεμόπουλου)

Θέμα: Συνθήκες διαβίωσης στον καταυλισμό Ρομά στα Εξαμίλια Κορινθίας

Σε πρόσφατη επίσκεψή τους στον καταυλισμό Ρομά στα Εξαμίλια Κορινθίας (1) , με τη συνοδεία εκπροσώπου της Κοινωνίας των Πολιτών (2), κλιμάκιο των Οικολόγων Πράσινων διαπίστωσε ότι:

-Τα 800 περίπου άτομα που διαβιούν στον καταυλισμό στερούνται την πρόσβαση σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας όπως καθαρό νερό, αποχέτευση, ηλεκτρικό ρεύμα.

-Οι κάτοικοι συχνά αναζητούν τροφή στα σκουπίδια, ενώ όσα φρέσκα τρόφιμα καταφέρουν να εξασφαλίσουν, σαπίζουν σε μικρό χρονικό διάστημα καθώς λόγω έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος δεν μπορούν να διατηρηθούν σε ψυγεία.

-Λόγω των επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία συνθηκών υγιεινής, πολλά παιδιά έχουν προσβληθεί από ηπατίτιδα Β ενώ ο εμβολιασμός τους επαφίεται αποκλειστικά σε πρωτοβουλίες ιδιωτών εθελοντών ή μή κυβερνητικών οργανώσεων.

-Πολλά από τα παιδιά του καταυλισμού δεν εγγράφονται στις σχολικές τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ όσα εγγράφονται απουσιάζουν συστηματικά ή διακόπτουν τα μαθήματα. Ωστόσο ακόμα και εάν είχε εγγραφεί το σύνολο των παιδιών στο σχολείο, οι τοπικές υποδομές δεν θα επαρκούσαν για τη φοίτησή τους.

-Υπάρχουν καταγγελίες για εκτεταμένη χρήση και εμπορία ναρκωτικών στον καταυλισμό.

-Δεν υπάρχει η παραμικρή πρόνοια για ένταξη των νέων Ρομά στην αγορά εργασίας.

Ερωτάται η Επιτροπή:

-Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω συνθήκες διαβίωσης των Ρομά στα Εξαμίλια Κορινθίας, θεωρείτε ότι οι πολιτικές της ελληνικής κυβέρνησης αναφορικά με την ένταξη των Ρομά είναι συμβατές με το άρθρο 153 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε;

-Με δεδομένη την υποχρέωση των κρατών μελών να υποβάλλουν μια εθνική στρατηγική ένταξης για τους Ρομά σύμφωνα με το πλαίσιο που θέσπισε η Επιτροπή στις 5 Απριλίου 2011, ποιά είναι τα μέτρα που σκοπεύει να αναλάβει η Επιτροπή προκειμένου να διασφαλίσει την υλοποίηση των στόχων που θα αναληφθούν από τα κράτη μέλη και στη συγκεκριμένη περίπτωση από την Ελλάδα;

(1) «Εξαμίλια Κορινθίας: Μαύρη τρύπα στον πολιτισμό μας οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης 160 οικογενειών στον καταυλισμό Ρομά».

(2) «Κιβωτός των Παιδιών»: http://www.barnensark.se/en/

http://www.youtube.com/watch?v=duHc-LhaT20

Ο Λάμπρος Μπούκλης περιφερειακός σύμβουλος Πελοποννήσου και γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου ανέφερε για την επίσκεψή του στην περιοχή των Εξαμιλίων:

«Η εικόνα που σήμερα αντικρίσαμε με παιδιά να τρέφονται με σάπια τρόφιμα, παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί και είναι δυνητικοί ή και υπαρκτοί φορείς ηπατίτιδας Β, αυτοσχέδιες παράγκες χωρίς προμήθεια νερού και ένας καταυλισμός με τριτοκοσμικές συνθήκες υγιεινής μας συγκλόνισε και μας δίνει τη δύναμη να αναλάβουμε πρωτοβουλίες. Πρέπει άμεσα να παντρέψουμε τον ανθρωπισμό με την πρόληψη της παραβατικότητας. Σήμερα θα φέρουμε το θέμα προ ημερησίας διατάξεως στο Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου. Θα επιδιώξουμε μέσα από την Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Πρόνοιας όπου μετέχουμε να συντονίσουμε δράσεις που θα εμπλέκουν την Εκκλησία της Ελλάδας, Μ.Κ.Ο. και ενεργούς πολίτες με άμεσο στόχο την προμήθεια τροφής από κοινωνικές εκδηλώσεις προς τους Ρομά. Το περίσσευμα τροφής δεν είναι απλά περίσσευμα αγάπης προς τους Ρομά αλλά αναγκαιότητα επιβίωσής τους και πρόληψης της παραβατικότητας. Επίσης η ένταξή τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα και σε δράσεις εμβολιασμού των παιδιών σε συνδυασμό με την εύρεση εργασίας για τους ενήλικες αποτελούν δράσεις που όλοι οι φορείς πρέπει να συνεισφέρουν. Φυσικά αυτές οι άμεσες δράσεις πρέπει παράλληλα να ενταχθούν σε ένα γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό με μόνιμες δράσεις και με εμπλοκή όλων των ανωτέρω φορέων συμπεριλαμβανομένων αυτών της τοπικής αυτοδιοίκησης Α' και Β' βαθμού».

ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΟΡΙΝΘΙΩΝ 

1.Νίκος Ξένος-Εκπαιδευτής Ενηλίκων (Άρθρο στο eKorinthos.gr,21/3/2018)

Επειδή δεν μπορούμε να κρύβουμε τα κοινωνικά προβλήματα κάτω από το χαλί παρακάτω θέτω τρεις προτάσεις άμεσης προτεραιότητας που αφορούν το επίκαιρο θέμα των Εξαμιλίων και »Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω «.

1)Αίτημα του Δήμου Κορινθίων στην Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά (Υπουργείο Εργασίας) για υλοποίηση πολυετούς Προγράμματος κοινωνικής ένταξης των Ρομά της περιοχής. Μέχρι το τέλος του 2016 που είχα επισκεφθεί την Ειδική Γραμματεία δεν υπήρχε κανένα αίτημα του Δήμου για υλοποίηση κάποιου σχετικού προγράμματος.

2)Δημιουργία Κέντρου Κοινότητας με παράρτημα Ρομά στο Δήμο Κορινθίων και με αυτοχρηματοδότηση. Υλοποιείται σε δεκάδες Δήμους σε όλη την Ελλάδα, ο οικονομικά εύρωστος Δήμος Κορινθίων μπορεί να καλύψει το κόστος. Σύμφωνα με την μελέτη της ΕΕΤΑΑ Α.Ε που έτρεξε το πρόγραμμα σε όλη την Ελλάδα το κόστος για Δήμους του μεγέθους δεν ξεπερνά τα 80.000Ε ετησίως.(Οδηγός Εφαρμογής των Κέντρων Κοινότητας της Μ.Ο.Δ Α.Ε)

3)Προγραμματική Σύμβαση του Δήμου Κορινθίων με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου(Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής) για υλοποίηση τοπικών προγραμμάτων Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά. Προγραμματικές Συμβάσεις έχουν υπογράψει δεκάδες Δήμοι σε όλη την Ελλάδα με τα Πανεπιστήμια της περιοχής τους και για διάφορα θέματα.

Μέχρι να υλοποιηθούν τα παραπάνω,υποστήριξη των κατοίκων από την Αστυνομία και την κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Κορινθίων (δράσεις πρόληψης και ενημέρωσης).

Παρακάτω απόσπασμα της ομιλίας της κ. Φωτίου για το πρόγραμμα »Ένταξης και ενδυνάμωσης των Ρομά» που μας δείχνει πως διασυνδέονται όλα τα παραπάνω:

«Θα πω πως συνδέονται  οι πολιτικές για τους Ρομά με τις μεγάλες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που κάναμε αυτά τα τρία χρόνια που είμαστε κυβέρνηση. Κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης δεν υπήρχε στην Ελλάδα. Εμείς δημιουργήσαμε δυο πυλώνες όπου στηρίζεται το κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης. Ο ένας είναι ο εθνικός μηχανισμός με τα Κέντρα Κοινότητας και ο άλλος είναι ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).

Στο πλαίσιο των Κέντρων Κοινότητας λειτουργούν Παραρτήματα Ρομά που συνδέονται κεντρικά με γεωπληροφοριακό σύστημα και μεταβιβάζουν όλη την πληροφορία στην Ειδική Γραμματεία Ρομά, ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε τους 370 οικισμούς Ρομά σε όλη τη χώρα.

Διαχωρίσαμε τους οικισμούς σε τρείς κατηγορίες με βάση τις συνθήκες διαβίωσης. Στους 70 «κόκκινους» οικισμούς, δηλαδή εκεί όπου ο πληθυσμός ζει σε συνθήκες εξαθλίωσης, πραγματοποιούμε μεταστέγαση σε συγκροτήματα κοινωνικής κατοικίας με τη συμβολή ειδικής ομάδας αρχιτεκτόνων που έχουμε στο υπουργείο.

Συγχρόνως υλοποιούμε τα Πολύκεντρα, δηλαδή κέντρα κοντά σε σχολεία και οικισμούς Ρομά, που συμπεριλαμβάνουν δομές και υπηρεσίες που αφορούν στην ατομική και περιβαλλοντική  υγιεινή. Σε συνδυασμό με τα Παραρτήματα Ρομά, τα Πολύκεντρα θα παρέχουν ολιστικές υπηρεσίες, ειδικότερα στα παιδιά Ρομά  ώστε να μπορούν να ενταχθούν ομαλά στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Εξίσου σημαντική πολιτική πρωτοβουλία είναι το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης. Το ΚΕΑ όμως έχει και υποχρεώσεις. Συνδέουμε το ΚΕΑ με το My school, ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι ο πληθυσμός που είναι δικαιούχος του ΚΕΑ στέλνει το παιδί του σχολείο. Είναι κεντρική μας επιλογή το παιδί, κεντρική μας επιλογή η εκπαίδευση. Έχουμε παράλληλα ψηφίσει το νόμο της δωρεάν περίθαλψης για 2,5 εκατ. συμπολιτών μας, για όσους βρίσκονται δηλαδή ανασφάλιστοι, όπου συμπεριλαμβάνεται η περίπτωση των Ρομά.

Το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με την ίδρυση της Ειδικής Γραμματείας για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά εγκαινίασε ουσιαστικά για πρώτη φορά αυτό που ονομάζουμε «δημόσια πολιτική για την κοινωνική ένταξη των Ρομά». Η Ειδική Γραμματέας, Κ. Γιάντσιου, είναι άνθρωπος με τεραστία εμπειρία στο θέμα.

Είναι στοίχημά μας μέσα στο 2018 να μην υποβάλλονται μόνο προτάσεις αλλά να εγκρίνονται και να υλοποιούνται με τη συμβολή και των ίδιων των Ρομά ώστε όλος ο πληθυσμός Ρομά να δει ότι κάτι αλλάζει στην καθημερινότητά του».

Νίκος Ξένος

Εκπαιδευτής Ενηλίκων

Μητρώο Κ.Δ.Π ΕΚΔΔΑ

Ειδίκευση Συμβουλευτική

Προσανατολισμός

2.Μιχάλης Κούτρας,Νευρολόγος,Kόρινθος-mystigma.com

Γιατί άραγε οι τσιγγάνοι να θέλουν να αφομοιωθούν σε μιά κοινωνία που δεν τους σέβεται και δεν τους αναγνωρίζει; Το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει – ως γνωστόν – μόνο μία μειονότητα, αυτή των μουσουλμάνων της Θράκης (Συνθήκη της Λωζάνης, 1923) και παρότι το Σύνταγμά μας προβλέπει την προστασία των μειονοτήτων, θα πρέπει πρώτα να αναγνωριστούν ως τέτοια και κατόπιν να τύχουν της προστασίας του. Μιας προστασίας εξαιρετικά αμφίβολης δεδομένου ότι μόλις στα τέλη της δεκαετίας του ’70 λύθηκε το θέμα της ιθαγένειάς τους (μέχρι τότε θεωρούνταν αλλοδαποί, τσιγγάνικης καταγωγής). Το ελληνικό κράτος, πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 – η διοργάνωση των οποίων θεωρήθηκε από ορισμένους ως απόγειο του νεοελληνικού πολιτισμού – προχώρησε σε πράξεις κοινωνικού τους αποκλεισμού (apartheid) προκειμένου να μη ‘μολύνουν’ με την παρουσία τους την εικόνα της άριας wannabe φυλής μας. Δείτε τι αποδέχεται ο Συνήγορος του Πολίτη και το επισημαίνει η Josephine Verspaget, πρόεδρος της ομάδας εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για τους τσιγγάνους το 2001: «Υπάρχουν συνθήκες θεσμοθετημένου απαρτχάϊντ για πολλούς Ρομά, όταν τους εγκαθιστούν διά της βίας σε απομονωμένες περιοχές μακριά από την υπόλοιπη κοινωνία. Ακόμα και ο Συνήγορος του Πολίτη συμφώνησε ότι η εγκατάσταση των Ρομά σε τέτοιες περιοχές, όπως στα Σπάτα, σε εφαρμογή του άρθρου 3.1 υπουργικής απόφασης του 1983, αποτελεί μορφή θεσμοθετημένου απαρτχάιντ. Αποτελεί επίσης διάκριση το γεγονός ότι οι Ρομά που εγκαταστάθηκαν στα Σπάτα ήταν εγκατεστημένος πληθυσμός, επομένως η εφαρμογή εκείνης της απόφασης απαρτχάιντ τους μετέτρεπε στην πραγματικότητα και αυτούς σε ‘νομάδες’. Την ίδια στιγμή, έχουν εγκατασταθεί από τον περασμένο Οκτώβριο χωρίς κανένα έγγραφο ιδιοκτησίας ή μισθωτήριο των ακινήτων, σε πρώην χωματερή αποβλήτων του ΝΑΤΟ, μολυσμένη ενδεχομένως από τοξικά απόβλητα. Δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, παιδική χαρά για τα παιδιά, που έχουν επίσης στερηθεί τη μόρφωσή τους, καθώς δεν υπάρχουν δημόσιες συγκοινωνίες ούτε και ειδικά λεωφορεία για τους μαθητές, ενώ ο οικισμός απέχει 5 χλμ από το τελευταίο σπίτι των Σπάτων και 1,5 χλμ από αυτήν την απόσταση είναι χωματόδρομος. Η κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι αυτός ο οικισμός ήταν λάθος και προσπάθησε να ρίξει το φταίξιμο στις τοπικές αρχές. Όμως η κεντρική κυβέρνηση χρηματοδότησε με συνολικά 84 εκατομμύρια δραχμές αυτή τη μετεγκατάσταση, επομένως φέρει εξίσου την ευθύνη.»

 Τα σχόλια αυτά έγιναν για νέο καταυλισμό, ενώ μετά την επίσκεψή της στο γνωστό καταυλισμό του Ασπρόπυργου δήλωσε: «Στον Ασπρόπυργο, είδα ένα από τα χειρότερα μέρη που έχω επισκεφθεί στη ζωή μου –και έχω βρεθεί σε πολλούς προσφυγικούς καταυλισμούς στην Αφρική και την Ασία. Είναι ντροπή να ζουν οι Ρομά σε τέτοιες συνθήκες στη μέση ενός σκουπιδότοπου: χωρίς νερό, χωρίς ηλεκτρικό, ξυπόλυτα παιδιά με δερματοπάθειες και χωρίς πρόσβαση σε σχολείο.»

 Η κα Verspaget δεν είναι η μόνη που μας φέρνει προ των ευθυνών μας. Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΑΣΕ για τις Εθνικές Μειονότητες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για το Ρατσισμό και την Ξενοφοβία της ΕΕ, οι επιτροπές του ΟΗΕ για την εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, για τα Δικαιώματα του Παιδιού και αυτή Κατά των Βασανιστηρίων (!), αλλά και ελληνικές και διεθνείς ΜΚΟ, μας έχουν κατά καιρούς ξεφωνίσει, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα.

Προ καιρού, είχα μιά συζήτηση με τον απερχόμενο αστυνομικό διευθυντή του νομού μας. Μου δήλωσε πως ο καταυλισμός των τσιγγάνων στα Εξαμίλια είναι μιά βραδυφλεγής βόμβα στο υπογάστριο της πόλης, κυρίως λόγω της εκτεταμένης εμπορίας και χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Προσπαθώντας να αντιληφθώ το τι είναι οι τσιγγάνοι για εμάς τους υπόλοιπους, θέλησα να καταλάβω και το τι είμαστε εμείς γι αυτούς.

Αλλά τι είναι αυτά που καταλογίζει σήμερα η κοινωνία μας στους τσιγγάνους; Πώς δικαιολογεί τη στάση της απέναντί τους; Πέρα από τα μαγικά και ολωσδιόλου αδικαιολόγητα του τύπου ‘οι τσιγγάνοι είναι παγανιστές, εχθροί της θρησκείας και της κοινωνίας’ (η πλειοψηφία των ελλήνων τσιγγάνων είναι χριστιανοί ορθόδοξοι), τους κατηγορεί ως αμόρφωτους, απροσάρμοστους, χωρίς αγάπη στην πρόοδο και τον πολιτισμό, άπλυτους, άξεστους, πονηρούς, καθ’έξιν ζητιάνους και παραβάτες του ποινικού δικαίου, ακόμα και ως ρατσιστές εις βάρος μας!!

Ρώτησα αρκετούς τσιγγάνους για τα προβλήματά τους. Όλοι, μα όλοι έθεσαν σα πρώτο και σημαντικότερο πρόβλημα αυτό της μόρφωσης των παιδιών τους. Το κράτος όμως δεν αναγνωρίζει τη γλώσσα τους, άρα αποκλείει την ίδρυση σχολείων όπου θα διδάσκονταν τα ρομανί (ενώ βέβαια επιθυμεί τη στράτευσή τους για να υπερασπίζονται τη ‘μητέρα-πατρίδα’). Έτσι, τα τσιγγανόπουλα προσέρχονται μεν στην έναρξη της σχολικής περιόδου στα ‘κανονικά’ σχολεία, αλλά στο τέλος της σχολικής χρονιάς, μόλις το 1/3 των παιδιών αυτών αποφοιτά. Οι τάξεις υποδοχής δεν φαίνεται να λύνουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά και που δεν είναι άλλο από τη διαφορετική-μειονεκτική αντιμετώπισή τους από τους – ανειδίκευτους σε τέτοιες ιδιαιτερότητες – δασκάλους, αλλά και από τα άλλα παιδιά και κάποτε τις οικογένειές τους (πολλά τα παραδείγματα διωγμού τους από τα σχολεία, με μόνο επιχείρημα το ότι είναι τσιγγάνοι). Εμπόδια στη μόρφωση θέτουν βέβαια και οι ίδιοι οι τσιγγάνοι με την εποχιακή τους μετακίνηση για αναζήτηση εργασίας, όπως επίσης και με το έθιμό τους να παντρεύονται – κυριολεκτικά – σε παιδική ηλικία.

Όσον αφορά την προσαρμοστικότητά τους, την αγάπη τους για τον πολιτισμό και την πρόοδο, καθώς και για την απλυσιά τους, πολλοί συνοικισμοί (και όχι καταυλισμοί) τσιγγάνων δίνουν την απάντηση. Στην Αγία Βαρβάρα, στη Λάρισα και αλλού, οι τσιγγάνοι πέρασαν από τις σκηνές στα παραπήγματα κι από εκεί σε κανονικά σπίτια, υιοθέτησαν όλους τους κανόνες υγιεινής, έχουν σταθερές δουλειές και δε διαφέρουν σε τίποτα από τους υπόλοιπους πολίτες. Επίσης, όσοι είχαν την ευκαιρία, διαχύθηκαν μέσα στην κοινωνία, έκαναν και κάνουν καριέρες, κρύβοντας δυστυχώς την καταγωγή τους. Στη χώρα μας κάποιες φήμες φέρνουν το Γιώργο Νταλάρα να έχει καταγωγή Ρομά, αλλά δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω, αν και το έχω ακούσει από πολλές και διαφορετικές πηγές. Στο εξωτερικό, η μητέρα Τερέζα, βραβευμένη με Νόμπελ, ήταν Αλβανίδα τσιγγάνα από το Κόσοβο (στο Κόσοβο της δήθεν πολυπολιτισμικότητας δια της αναγνώρισης των μειονοτήτων, οι τσιγγάνοι δεν αναγνωρίστηκαν ως τέτοια και εισέπραξαν τα πυρά από ΟΛΕΣ τις αντιμαχόμενες πλευρές), οι διάσημοι μουσικοί Georghe Zamfir και Django Reinhardt (στοιχεία τσιγγάνικης καταγωγής υπάρχουν και για τον Elvis Presley), οι πασίγνωστοι ηθοποιοί Bob Hoskins, Michael Kaine, Yul Brynner και ενδεχομένως ο Charlie Chaplin από την πλευρά της μητέρας του, η γνωστή στη Σουηδία συγγραφέας παιδικών βιβλίων Katarina Taikon, η οποία τα κατάφερε αν και δεν είχε πρόσβαση στην εκπαίδευση λόγω της καταγωγής της, ο Γάλλος συγγραφέας, ευαγγελιστής παπάς και μεταφραστής της Βίβλου στα Kalderash Romany, Mateo Maximoff, ο ελληνοϊρλανδός ακαδημαϊκός, ποιητής, συγγραφέας και μεταφραστής Patricio Kassimati Hearn που γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1850 και διέπρεψε στην Ιαπωνία με το όνομα Yakumo Koizumi, και οι διάσημοι ποδοσφαιριστές Hristo Stoichkov, Eric Cantona, Andrea Pirlo, Dejan Savisevic, Zlatan Ibrahimovic, Jose Antonio Reyes και πολλοί άλλοι, μοιράζονται τη τσιγγάνικη καταγωγή αλλά όχι και τη τσιγγάνικη μοίρα. Είναι άραγε οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα ή απλά αποδεικνύουν πώς με τις κατάλληλες συνθήκες οι τσιγγάνοι προσαρμόζονται μιά χαρά και διαπρέπουν; Εγώ πιστεύω το δεύτερο γιατί μπόρεσα στη ζωή μου να αντισταθώ στις ρατσιστικές καταβολές που και εγώ εισέπραξα ως παιδί με τις αδικαιολόγητες ανοησίες του τύπου ‘θα έρθουν οι γύφτοι να σε πάρουν αν δεν είσαι καλό παιδί’, ‘εσένα σε πήραμε από τους γύφτους’ κοκ.

ΠΗΓΗ: mystigma.com

Τσιγγάνοι και κοινωνική ανασφάλεια

Οι εγκληματολογικές στατιστικές στην Ελλάδα δεν περιλαμβάνουν ειδικές κατηγοριοποιήσεις για την εγκληματικότητα των τσιγγάνων. Και τούτο είναι φυσικό, καθώς, κατά το νόμο, οι τσιγγάνοι δεν αποτελούν ειδική κατηγορία ελλήνων πολιτών. Αν όμως σύμφωνα με το Σύνταγμα όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, η κοινωνική πραγματικότητα των τσιγγάνων αφήνει να διαφανούν τα ελλείμματα της κοινωνικής πολιτικής στη χώρα μας και θέτει σοβαρούς προβληματισμούς για την εξώθηση- μέσω του κοινωνικού αποκλεισμού – μέρους της πληθυσμιακής αυτής ομάδας στο χώρο της ανομίας και της εγκληματικότητας.

Το αίτιο είναι αυτό που γεννά και παράγει το αποτέλεσμα. Οι συνθήκες μέσα στις οποίες διαβιούν σήμερα οι Ρομά στην Ελλάδα – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπως στο Δήμο Αγίας Βαρβάρας – μπορούν να θεωρηθούν από μόνες τους ανομικές και παραβατικές. Η έλλειψη στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής, κατάλληλης στέγης, περιβαλλοντικής ένταξης της κατοικίας στον αστικό ή αγροτικό ιστό των τοπικών κοινωνιών, ομαλής πρόσβασης στα συστήματα παιδείας, υγείας και ασφάλισης και απόλαυσης του συνόλου των δικαιωμάτων που είναι συνυφασμένα με την ιδιότητα του πολίτη στοιχειοθετούν τα κοινωνικά αίτια της ανομίας, τα οποία, σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και υφέρποντος ή έκδηλου ρατσισμού, παράγουν την εγκληματικότητα μέρους της κοινότητας των Ελλήνων τσιγγάνων. Όταν η ίδια η πολιτεία δεν αποδίδει τα αστικοδημοτικά δικαιώματα σε όλους τους πολίτες και δεν εφαρμόζει πολιτικές προσαρμοσμένες στην ιδιαιτερότητα ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων, τότε φέρει την ευθύνη για τα αποτελέσματα των προβλημάτων που η ίδια δεν έχει επιλύσει.

Η εν λόγω ευθύνη της ελληνικής Πολιτείας έχει αναγνωρισθεί τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και εθνικό επίπεδο. Υπάρχει πληθώρα καταδικαστικών αποφάσεων από Ευρωπαϊκά όργανα. Τελευταία, τον Ιούλιο του 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα κοινωνικά δικαιώματα αποφάνθηκε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα παραβιάζει το άρθρο 16 του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη (ΕΚΧ), καθώς υπάρχει έλλειψη στέγης για τους Ρομά και περιορίζεται το δικαίωμα τους για νομική προστασία Οι συχνές εξώσεις και οι κατεδαφίσεις καταυλισμών δεν μπορούν να αποτελέσουν τη λύση στο ζήτημα της παράνομης εγκατάστασης των Ρομά σε διάφορες περιοχές, όπου λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης δημιουργούνται εστίες εγκληματικότητας. Τα ελληνικά δικαστήρια (π.χ. Ειρηνοδικείο Πάτρας) έχουν αποφανθεί (2005) ότι ακόμα και οι εξώσεις με πρωτόκολλα αποβολής δεν είναι σύννομες στο βαθμό που εκκρεμεί η παροχή εναλλακτικής, αξιοπρεπούς στέγης για τους Ρομά.

Η έλλειψη οργανωμένης κοινωνικής πολιτικής στέγης, υγείας, παιδείας και ασφάλισης για τους Ρομά δεν μπορεί παρά να ανακυκλώνει το πρόβλημα της ανομίας και της εγκληματικότητας, συγκρατώντας αυτή την ομάδα του ελληνικού πληθυσμού στο χώρο του κοινωνικού αποκλεισμού.

Επειδή η εγκληματικότητα δεν είναι γραμμένη στο DNA κανενός, θα πρέπει όλοι, κράτος, τοπικές κοινωνίες και πολίτες, να συμβάλουν στη διαμόρφωση και εφαρμογή εκείνων των συμμετοχικών πολιτικών ένταξης για τους τσιγγάνους που να διασφαλίζουν ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις για όλους.

Η κοινωνία οφείλει να διαχειρισθεί συλλογικά και συμμετοχικά τα προβλήματα που η ίδια παράγει με κύριο στόχο την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, του ρατσισμού και των διακρίσεων. Η σημερινή κοινωνική ανασφάλεια των τσιγγάνων συνιστά το υπόβαθρο για τη συντήρηση της άνισης μεταχείρισης και της εκμετάλλευσης συμπολιτών μας, των οποίων η -«χρήσιμη» για ορισμένους- ταυτότητα του πολίτη β΄ κατηγορίας άλλοτε εξυπηρετεί τις ανάγκες του «πολιτικού ημερολογίου» (βλέπε εθνικές ή δημοτικές εκλογές) και άλλοτε προσφέρεται ως εύκολη λύση για την επίδειξη κοινωνικής καταστολής και χειραγώγησης.

Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι από την ασφάλεια των δικαιωμάτων όλων των πολιτών εξαρτάται ουσιαστικά η ασφάλεια της κοινωνίας μας.

Θεόδωρος Π. Παπαθεοδώρου

Αναπληρωτής Καθηγητής Αντεγκληματικής Πολιτικής

Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής

Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου

Ο πολιτισμός, η κουλτούρα, τα ήθη, τα έθιμα οι παραδόσεις των Ελλήνων τσιγγάνων

 Παν. Χαρίτος-Σοφάδες 31 Ιουλίου 2016- karditsalive.net

Οι μεμονωμένες και οι ιδιόμορφες ιδέες, συνήθειες ή κανόνες συμπεριφοράς των ατόμων δεν  συνιστούν πολιτισμό. Πολλές φορές η μεγάλη ποικιλία στους πολιτισμούς  των διαφορετικών κοινωνιών μας ξενίζει και μας προδιαθέτει αρνητικά.

Θεωρούμε το διαφορετικό παράξενο και το κάθε τι ξένο, παράλογο, πρωτόγονο, επικίνδυνο και κατώτερο από το δικό μας. Ενδεχομένως το ίδιο να σκέπτονται και τα μέλη των άλλων κοινωνιών για το δικό μας πολιτισμό και τους δικούς μας κανόνες και θεσμούς. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τον κόσμο εθνοκεντρικά και κρίνουν τους άλλους  λαούς με τα κριτήρια της δικής τους κοινωνίας. Αν όμως κρίνουμε τον ξένο πολιτισμό με τα δικά του κριτήρια, δηλαδή αν το δούμε στο σύνολό του και τον κρίνουμε στο πλαίσιο της δικής του ιστορίας και στο δικό του φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, ίσως να καταλάβουμε ότι ο πολιτισμός αυτός, όσο και να μας ξενίζει εξυπηρετεί κάποιες ανάγκες της κοινωνίας και αξίζει το σεβασμό και την ανοχή μας.  Ο πολιτισμός των Τσιγγάνων και  η Τσιγγάνικη κουλτούρα δεν είναι συνέχεια μιας παράδοσης αιώνων που έχει κληρονομήσει η Ελλάδα από τα χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και της συνεχιζόμενης φεουδαρχίας των τσιφλικάδων. Ο τσιγγάνικος πολιτισμός είναι ένα σύνολο αξιών, ιδεών, πεποιθήσεων, κανόνων συμπεριφοράς,  ηθών και εθίμων. Ο πολιτισμός των Ρομά δεν κληρονομείται μέσα από τις διαδικασίες της βιολογίας, άλλα μεταδίδεται από γενιά σε γενιά μέσα από τη διαδικασία της κοινωνικής μάθησης προφορικά. Ορισμένοι επικρίνουν τον πολιτισμό και την κουλτούρα των τσιγγάνων επισυνάπτοντας τους κατηγορίες παραβατικού χαρακτήρα που πολλές φορές δεν έχουν καμιά ισχύ. Και θα τους απαντήσω μέσα από το πέρασμα του χρόνου της ιστορίας παρατηρώντας την ανθρώπινη συμπεριφορά από την νεολιθική  έως την σύγχρονη εποχή.

Πρώτο και κυριότερων στη τσιγγάνικη κουλτούρα δεν  υφίσταται η έννοια του  πόλεμου εναντίων άλλων λαών για την απόκτηση ασήμαντων επίγειων υλικών αγαθών πρόσκαιρης διάρκειας, προσωρινής χρήσης και σημασίας, όπως παραδείγματος χάρη ο έλεγχος του πετρελαίου, του ορυκτού πλούτου  και το μοίρασμα για ένα κομμάτι γης ή η επέκταση των χωρικών συνόρων όπως επιδιώκουν οι περισσότερες δημοκρατικές και σύγχρονες κοινωνίες με στοιχεία και χαρακτηριστικά γνώρισμα κοινής αποδοχής του πολιτισμού  και της κουλτούρα τους οπού για την απόκτηση των παραπάνω  προκαλούν τον θάνατο σε  συνανθρώπους μας και σε αθώες ζωές  με συναίνεση και ανοχή των προοδευτικών λαών της φαλκίδευσης, καταπάτησης και  παραβίασης  των  κοινωνικών και ανθρώπινων  αξιών και των χρηστών ηθών να διαιωνίζουν εδώ και αιώνες.  

Δεύτερον και σημαντικότερων στη Τσιγγάνικη κουλτούρα δεν καθίσταται η έννοια του   εμφύλιου πόλεμου μεταξύ των ανθρώπων για την απόκτηση της εξουσίας. Σε κανένα ιστορικό βιβλίο αλλά ούτε και σε καμία εποχή της ιστορίας του ανθρώπινου γένους σε όλη την εμφύλιο του κόσμου δεν θα βρούμε ποτέ όσο και να ψάχνουμε ιστορικά ντοκουμέντα ή επίσημα έγγραφα του Τσιγγάνικου λάου που να διαπιστωθεί, πως οι Ρομά πολέμησαν  προκαλώντας θάνατο σε άλλον γειτονικό λαό ή συγγενική φυλή για την απόκτηση  για ένα κομμάτι γης ή για την εξουσία. Αλλά ούτε και πρόκειται να δούμε στην ιστορία της ανθρωπότητας  Τσιγγάνικο λαό να έχει σηκώσει όπλο εναντίων συνανθρώπων μαζικά και ομαδικά με σκοπό το πόλεμο. Γιατί πολύ απλά αυτό δεν είναι στη κουλτούρα τους και δεν ανήκει στο πολιτισμό τους. Ο τσιγγάνικος λαός  δίδαξε πολιτισμό στους προηγούμενους αιώνες  προτιμώντας την τροπή  σε φυγή και επέλεξε την περιπλάνηση των παιδιών του  παρά το πόλεμο και το θάνατο του ανθρώπου όταν ορισμένοι επιτήδειοι ξεκίνησαν τους διωγμούς κατά τους Τσιγγάνους Χριστιανούς για πράγματα μικρής σπουδαιότητας. Ο τσιγγάνικος πολιτισμός ποντάρει στις αξίες της ζωής, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας, της ασφάλειας, της ισότητας, της αξιοπρέπειας. Ο πολιτισμός των Ρομά δίνει μεγάλη βαρύτητα στη θρησκεία γι ‘αυτό και πάρα πολύ Τσιγγάνοι, αποκεφαλίστηκαν από τους Τούρκους Μουσουλμάνους κατά τη διάρκειας της κατοχής αρνούμενοι να ασπαστούν το μουσουλμανισμό. Ο πολιτισμός των Τσιγγάνων αντανακλάται στη πίστη της πατρίδας που διακατέχει τους Ρομά και ειδικότερα στο τσιγγάνικο πολιτισμό θεωρείται ιερό πράγμα η οικογένεια γι’ αυτό και μερικές φορές οι Τσιγγάνοι παρασύρονται   και  παρεκκλίνουν από το θεσμικό νομοθετικό πλαίσιο του νόμου έχοντας  παραβατική συμπεριφορά για την τιμή της οικογένειας και για την εξυπηρέτηση των αναγκών της οικογένειας.  

Η Τσιγγάνικη κουλτούρα δεν είναι κάτι άλλο από τη Μουσική και το Χορό. Η Τσιγγάνικη κουλτούρα είναι το τραγούδι. Η Τσιγγάνικη κουλτούρα είναι το Εμπόριο που  ορισμένοι  θέλουν  να εξαφανίσουν για να προστατέψουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Η Τσιγγάνικη κουλτούρα είναι Ελληνική. Οι Τσιγγάνοι έχουν Ελληνικά ήθη και Έθιμα,  διότι οι Τσιγγάνοι ψήνουν το Πάσχα αρνί, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα τη γέννηση του χρηστού, τρώνε και γλεντάνε το δεκαπενταύγουστο της Παναγίας,  προσκυνούν τις εικόνες των Αγίων, ψηφίζουν στις Εκλογές, δηλώνουν κάρτα στις 7 και γονατίζουν μονάχα στην Ελληνική σημαία και στους νεκρούς. Αυτή είναι η κουλτούρα των Ελλήνων Τσιγγάνων Ρομά.

Πολλοί κατηγορούν τους Τσιγγάνους ότι ανήκει στην κουλτούρα και στο πολιτισμό τους η πρόωρη σύναψη γάμου των παιδιών τους και δεν έχουν άδικο σε αυτό. Αφού αυτό το ιδιαίτερο πολιτισμικό χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι στοιχείο ταυτότητας της Ελληνικής Παραδοσιακής κοινωνίας. Οι Έλληνες μέχρι την δεκαετία του ΄50 πάντρευαν τα παιδιά τους από τα 15-16 με προξενιό και οι Τσιγγάνοι διατήρησαν και διατηρούν έως και σήμερα  αυτό το Ελληνικό παραδοσιακό έθιμο. Η τσιγγάνικη κουλτούρα είναι Ελληνική και ελληνική θα παραμείνει. Αυτό που χρειάζεται η τοπική κοινωνία των Σοφάδων για να μπορέσει να συμβιώσει με τους Δημότες Ρομά είναι να σεβαστεί την κουλτούρα και το πολιτισμό τους, που δεν είναι διαφορετικό από το δικό τους. Θα πρέπει να υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ των Ρομά και Μπαλαμέ όπως τότε με τους παππούδες μας που είχα άριστες σχέσεις με τους Τσιγγάνους και τους είχαν στα  σπίτια τους, θα πρέπει να υπάρχει αλληλοσεβασμός της διαφορετικότητας γιατί όλοι είμαστε διαφορετικοί και όλοι είμαστε ίσοι. Απλώς οι συντοπίτες μας Ρόμα βρίσκονται σε δυσμενέστερή οικονομική, κοινωνική και πολιτική θέση λόγω της μη πρόσβασης στις ίσες ευκαιρίες της ζωής,την αποκοπή από την αγορά εργασίας, δεν έχουν  πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα εκπαίδευσης και βιώνουν τον αποκλεισμό από τη στέγαση. Αυτά είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που κάνουν τους Τσιγγάνους να ξεχωρίσουν από τους υπόλοιπους δημότες της τοπικής κοινωνίας και όχι η κουλτούρα και ο πολιτισμός τους.

Από τη θέση της τοπικής αυτοδιοίκησης που ο λαός με επέλεξε να υπηρετήσω με εντιμότητα, υπευθυνότητα και όραμα μιας καλύτερης ποιότητας ζωής των παιδιών της νέας γενιάς των Τσιγγάνων. Ποντάρω πολύ στη νεολαίας μας και στα νέα παιδιά που μαθαίνουν γράμματα και στα αμέσως επόμενα χρόνια ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των δύο κοινωνιών στους Σοφάδες θα γίνει πιο εύκολος  και οι σχέσεις των Ρομα και Μπαλαμέ θα είναι καλύτερες,  αρκεί εμείς τώρα που υπηρετούμε τη Δημοτική Αρχή και όσοι εμπλέκονται με τα κοινά,  θα πρέπει να βάλουμε όλοι μαζί πλάτη προς μια κατεύθυνση αλλαγής με μια σειρά από πολύπλευρες κοινωνικές, πολιτιστικές, πολιτισμικές δράσεις ευαισθητοποιήσεις, ένταξης και καταπολέμησης των προκαταλήψεων, του ρατσισμού και των στερεοτύπων που συνήθως μας οδηγούν στην ξενοφοβία και μας καθοδηγούν στον κοινωνικό, σχολικό και πολιτικό αποκλεισμό και διαχωρισμό των Τσιγγάνων.

Για να μπορέσουμε να αποτρέψουμε στο εγγύς μέλλον ακραίες παρεκκλίνουσες συμπεριφορές και για να μην έχουμε  φαινόμενα παραβατικότητας στους Τσιγγάνικους οικισμούς άλλα άμεση και ομαλή  κοινωνική και ισότιμη ένταξη της νεολαίας των Ρομά θα πρέπει οι άνθρωποι που βρίσκονται σε θέσεις κλειδιά και έχουν το τελευταίο λόγο απόφασης  να  δουν πολύ σοβαρά το ζήτημα των Τσιγγάνων.  Και αυτό που θα πρέπει να κάνουμε άμεσα είναι να δώσουμε το λόγω και θέσης ευθύνης στους ίδιους τους Τσιγγάνους και να συναποφασίσουμε μαζί τους και δεν θα πρέπει να βλέπουμε το θέμα των Ρομά ξέχωρο κομμάτι άλλα ως κοινό μας πρόβλημα. 

Είναι πλέον ώριμο να εστιάσουμε τη προσοχής μας στη δημιουργία κοινωνικών δεσμών επικοινωνίας και καλής γειτονίας, της ανοχής, του σεβασμού της διαφορετικότητας, την προώθηση της κοινωνικής συνοχής για την πολιτισμική ταυτότητα, την ιστορία και συγκριμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της τσιγγάνικης κουλτούρας μέσα από της κοινές δράσεις της ευρύτερης κοινωνίας. Αν θέλουμε πραγματικά να εντάξουμε τους Τσιγγάνους στο κοινωνικό ιστό της υπόλοιπης κοινωνίας τότε θα πρέπει να εργαστούμε για την κοινωνική δικαιοσύνη και την άσκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων χωρίς διάκριση και με πλήρη ισότητα έναντι του νόμου. Με ίση απόλαυση δικαιωμάτων που σχετίζονται με την εκπαίδευση, υγεία, εργασία και στέγαση μέσω από εφαρμογής προγραμμάτων που ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των Ρομά.  Θα πρέπει να μορφώσουμε τους τσιγγάνους και να ανεβάσουμε το βιοτικό τους επίπεδο για το καλό το δικό μας διότι όσο περισσότερο οι Τσιγγάνοι μορφώνονται τόσο εξαλείφονται κακές συμπεριφορές.  Στις αρχές μου και στα πιστεύω μου είμαι ανυποχώρητος, είμαι απολύτως και καθέτως  ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις για όλους,  αυτό πιστεύω και αυτό πρεσβεύω και προς αυτή την κατεύθυνση θα κινηθώ,  θα αγωνιστώ και θα παλέψω τόσο ως δημοτικός σύμβουλος όσο και ως νέος κοινωνικός και πολιτικός επιστήμονας.

Χαρίτος  Παναγιώτης: Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλος με αρμοδιότητα σε θέματα Ρομά του  Δήμου Σοφάδων της Περιφερειακής Ενότητας Καρδίτσας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης με κατεύθυνση στην κοινωνική εργασία. (κοινωνικός λειτουργός)

H ΓΛΩΣΣΑ

Η τσιγγάνικη γλώσσα (romani chib)

Η τσιγγάνικη γλώσσα, όπως άλλωστε και οι τσιγγάνοι ως μειονότητα, σπάνια έλαβε νομική αναγνώριση. Είναι μία πλούσια και ευέλικτη γλώσσα και αποτελεί κριτήριο εθνικής συγγένειας και ταυτότητας. Η τσιγγάνικη γλώσσα (romani chib) είναι συνδεδεμένη με τις βόρειες ινδοϊρανικές και ομιλείται και στις πέντε ηπείρους από τους Τσιγγάνους, που γενικά θεωρούνται από τους ανθρωπολόγους, ινδικής καταγωγής. Συναντάται σε περίπου είκοσι (20) κύριες διαλέκτους και περισσότερες από εξήντα (60) υποδιαλέκτους (ιδιώματα). Οι κυριότεροι πυρήνες Τσιγγάνων ομιλητών βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη. Είναι πιθανό, από τα στοιχεία που παρέχει η συγκριτική γλωσσολογία, ότι η τσιγγάνικη γλώσσα να αποσπάστηκε από τις συγγενείς βόρειες ινδικές γλώσσες, περίπου το 1000 μ.Χ.. Είναι νέο-ινδική γλώσσα, που ομιλείται εκτός Ινδίας και συνδέεται άμεσα με τις διαλέκτους Χιντί, Μπενγκαλί, Παντζαμπί, Κασμίρι και Νεπαλί της βόρειας Ινδίας, οι οποίες προέρχονται από τα σανσκριτικά.

Οι διαλεκτικές διαφορές γεννήθηκαν κατά την παραμονή των Τσιγγάνων στις περιοχές όπου ομιλούνταν αυτές οι γλώσσες. Ενώ διαβιούσαν σ’ αυτές τις περιοχές, δέχθηκαν πολλές δάνειες λέξεις από τις τοπικές γλώσσες, καθώς και φωνητικά ή γραμματικά στοιχεία. Η κατάσταση της διαλεκτικής ποικιλίας της γλώσσας των Τσιγγάνων, γίνεται συνήθως με κριτήριο τη γεωγραφική κατανομή των ομάδων, χωρίς ωστόσο αυτό να είναι απόλυτο, αφού οι διάλεκτοι «μεταφέρονται» από περιοχή σε περιοχή, δια μέσω των ομιλητών τους.

Έτσι, σύμφωνα με μία από τις θεωρίες κατάταξης, οι διάλεκτοι,

κατατάσσονται ως εξής:

1. Η γνήσια χάσι, ρομανί που ομιλείται από την πλειονότητα των Ρομ, διαιρείται σε τρεις κύριες ομάδες, που κι αυτές με τη σειρά τους χωρίζονται σε μικρότερες διαλεκτικές υποομάδες:

Ε> Βαλκανο-καρπαθο-βαλτική, που διακρίνεται στην αρχαία βαλκανική (αρλί), την καρπαθιακή και την βαλτική διάλεκτο.

Ε>Κουρμπέτ-τσεονκάρ, που ομιλείται πολύ στα Βαλκάνια, κυρίως από τους νομάδες (φιτσίρια).

IΕ>Καλντερασκανή, που είναι η πιο διαδεδομένη, αφού ομιλείται από τα Ουράλια μέχρι την Καλιφόρνια και από το Παρίσι μέχρι το Μπουένος Άϊρες.

2. Παράλληλα με την χάσι ρομανί, υπάρχει και η σιντικανή-μανουσκανή ομάδα, με λεξιλόγιο γερμανικής κυρίως προέλευσης.

3. Η τρίτη κατηγορία, περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό διαλέκτων που εμπεριέχουν ένα υπολειμματικό ρομανί λεξιλόγιο (κατά μέσο όρο 50 – 400 λέξεις), ενσωματωμένο στην τοπική γκατσιγκανή, δηλαδή μη-τσιγγάνικη γλώσσα. Τέτοιες διάλεκτοι ομιλούνται από ομάδες που απώλεσαν την προγονική τους γλώσσα κατόπιν διώξεων ή εξαναγκασμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διάλεκτος καλό (ισπανοτσιγγανική) που συνδυάζει ρομανί λεξιλόγιο με ισπανική γραμματική. Στην Αγγλία τέτοιος τύπος μικτής γλώσσας είναι η pogadi chib (σπασμένη γλώσσα), ενώ στην Ελλάδα σ’ αυτόν τον τύπο αντιστοιχεί η παραφθαρμένη συνθηματική γλώσσα των Γύφτων του Καρπενησιού.

Το λεξιλόγιο της τσιγγάνικης γλώσσας, αντικατοπτρίζει κατ’ εξοχήν τις περιπλανήσεις των ομιλητών της. Οι κύριες πηγές (εκτός του ιθαγενούς ινδικού υλικού) είναι η ιρανική, η αρμένικη, η ελληνική, η ρουμάνικη, η ουγγρική και οι σλαβικές γλώσσες. Παρά την πολυδιάσπαση και την πολυμορφία της, η ρομανί δεν εκφυλίστηκε, αλλά συνεχώς εξελίσσεται, όπως οι άλλες γλώσσες. Αποτελεί κριτήριο εθνικής συγγένειας και ταυτότητας και είναι η μόνη άμυνα που έχουν οι Τσιγγάνοι απέναντι στους Gadje (μη Τσιγγάνους), γιατί τους δίνει τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν από του «εχθρικό» τους περιβάλλον και να μην γίνονται κατανοητοί.

Αξιοσημείωτο πάντως, είναι το γεγονός ότι, λόγω του προφορικού χαρακτήρα της γλώσσας τους, οι Τσιγγάνοι θεωρούνται αναλφάβητοι. Μολονότι οι Τσιγγάνοι αντάλλαξαν πολιτισμικά και γλωσσικά στοιχεία, με όλους τους λαούς με τους οποίους ήρθαν σε επαφή, μεγάλη επιρροή δέχθηκε η γλώσσας τους από την ελληνική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι λέξεις «κλιντί» (=κλειδί), «χολή» (=θυμός), «καρφίν» (=καρφί) κοκ.

Μάλιστα δε, μετά από σχετική έρευνα που πραγματοποίησε ο Gordon Messing, υπογραμμίζει την επιρροή της ελληνικής πάνω στη ρομανί γλώσσα, σε τρία επίπεδα:

1) Φωνολογικό, ελληνική προφορά σε ρομανί λέξεις

2) Μορφολογικό, ελληνικές καταλήξεις σε ρομανί λέξεις και

3) Δάνεια λέξεων και ιδιωματισμών.

Δεν παραλείπει επίσης να αναφερθεί και στην αντίστροφη επίδραση της τσιγγάνικης γλώσσας, σε συντεχνιακά ιδιώματα -φαινόμενο που δεν το συναντά κανείς μόνο στην Ελλάδα- και ιδιαίτερα στο γλωσσάριο που χρησιμοποιούν οι ρεμπέτες καθώς και στην συνθηματική γλώσσα των ομοφυλοφίλων, τα καλιαρντά. Δεν υπάρχει γραπτή, αλλά πλούσια προφορική παράδοση στην τσιγγάνικη γλώσσα. Ένας από τους λόγους για τους οποίους επιβίωσε η γλώσσα, είναι η χρησιμότητά της ως συνθηματική (αργκό), αφού ο τσιγγάνικος τρόπος ζωής, συχνά οδηγεί σε σύγκρουση με τις γειτνιάζουσες κοινότητες. Στον 20ο αιώνα, χώρες της ανατολικής Ευρώπης, εξέδωσαν ποιήματα και τσιγγάνικα παραμύθια, χρησιμοποιώντας τα εθνικά τους συστήματα γραφής.

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Αντίθεση τσιγγάνικου τρόπου ζωής και λειτουργίας του σχολείου.Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν συνυπολογίζει τα χαρακτηριστικά των εργασιακών αναγκών των Τσιγγάνων, καθώς τα τσιγγανόπαιδα ακολουθούν τους γονείς τους στα ταξίδια που πραγματοποιούν για την εξεύρεση εργασίας. Τα ταξίδια αυτά αποτελούν και το πρώτο «σχολείο» για τα παιδιά. Για το λόγο αυτό άλλωστε και πολλοί Τσιγγάνοι ζητούν τα σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα να είναι συμβατά με το εργασιακό τους αντικείμενο, το οποίο τα παιδιά τους-πιθανότατα- θα ακολουθήσουν στο μέλλον. Σε συνδυασμό μάλιστα με το γεγονός ότι, το αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας υπολογίζεται με βάση το βαθμό ενσωμάτωσης των τσιγγανόπαιδων στην εκάστοτε τοπική κοινωνία, ο ρόλος του σχολείου φαντάζει άκρως απαλλοτριωτικός και καταστροφικός για την τσιγγάνικη κουλτούρα και κοινωνία, φαινόμενο που οδηγεί τους Τσιγγάνους στην απομάκρυνση των παιδιών τους από το σχολείο.

Στα Εξαμίλια Κορινθίας, το 1986 (16 Ιανουάριου), οι ντόπιοι κάτοικοι απέσυραν τα παιδιά τους από το Δημοτικό Σχολείο της περιοχής, στο οποίο φοιτούσαν και 23 τσιγγανόπαιδα, απειλώντας ότι η απομάκρυνση των παιδιών δεν θα αρθεί εάν δεν διωχθούν τα προαναφερθέντα τσιγγανόπαιδα από το σχολείο. Στο πρόβλημα παρενέβη ο τότε Νομάρχης. Το αποτέλεσμα αυτής της παρέμβασης ήταν τα τσιγγανόπαιδα να αποτελέσουν ξεχωριστό τμήμα της Α' τάξης του Δημοτικού Σχολείου, για το σχολικό έτος 1985-1986.

To 1995, στο όθέσιο πλέον Δημοτικό Σχολείο Εξαμιλίων, λειτούργησε «ειδική τάξη» για τα τσιγγανόπαιδα, η οποία όμως δεν ήταν μικτή.

 Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΝΟΣ ΤΣΙΓΓΑΝΟΥ

Όλες οι φυλές των Τσιγγάνων έχουν έθιμα και τελετές σχετικά με το θάνατο. Η πίστη στο υπερφυσικό είναι θεμελιώδης, κοινή σε όλους τους Τσιγγάνους και ο βαθμός πίστης διαφέρει ελαφρά από φυλή σε φυλή. Για τους Τσιγγάνους ο θάνατος είναι ένα παράλογο, μη φυσικό συμβάν.

Όταν οι Roma αισθάνονται ότι ένας από την ομάδα τους είναι ετοιμοθάνατος, ειδοποιούν επειγόντως όλους τους συγγενείς, όσο μακριά κι αν βρίσκονται αυτοί. Όλοι οι συγγενείς που μπορούν να έρθουν, μαζεύονται γύρω από το κρεβάτι του ετοιμοθάνατου. Είναι αναγκαίο να δείξουν την οικογενειακή αλληλεγγύη και να συγχωρεθούν όσες πράξεις είχαν πληγώσει τον ετοιμοθάνατο. Ο ετοιμοθάνατος Τσιγγάνος δεν πρέπει να μείνει μόνος στο σπίτι. Αυτό δεν γίνεται μόνο από συμπόνια για τον ετοιμοθάνατο, αλλά από φόβο πιθανού θυμού.

 Δεν πρέπει να πεθάνει στο σπίτι του. Οι νομάδες Τσιγγάνοι, παραδοσιακά, τραβούν το κρεβάτι του ετοιμοθάνατου στην είσοδο της τέντας. Οι συγγενείς και οι φίλοι μαζεύονται γύρω από το κρεβάτι μέρα και νύχτα. Άλλοι Τσιγγάνοι της κατασκήνωσης, ασχολούνται με θέματα όπως η σίτιση των επισκεπτών και ο εντοπισμός εκείνων που δεν μπόρεσαν να τους ειδοποιήσουν. Ο θρήνος και τα κλάματα φανερώνονται δημόσια. Όταν ο θάνατος έρχεται, ο θρήνος μεγαλώνει. Από αυτή τη στιγμή έως την ταφή, συγκεκριμένα παραδοσιακά έθιμα παρατηρούνται. Πάνω απ’ όλα, υπάρχει πλήρης απορρόφηση στο μοιρολόι, χωρίς να γίνονται άλλες δραστηριότητες. Δεν πλένεται, δεν ξυρίζεται ή δεν φτιάχνει τα μαλλιά του κανείς, ενώ ούτε φαγητό ετοιμάζεται. Μόνο να πιει καφέ, λικέρ ή μπράντυ μπορεί να πιει κάποιος. Οι καθρέπτες καλύπτονται με υφάσματα και δοχεία με νερό αδειάζονται.

Το να ακουμπήσουν το κορμί του αποθανόντα είναι αποθαρρυντικό, από φόβο ότι θα γίνουν «ακάθαρτοι». Για το λόγο αυτό ο αποθανόντας πλένεται και ντύνεται με τα καλύτερα ρούχα, αμέσως μετά το θάνατο. Εάν ο θάνατος ήταν απροσδόκητος, τότε κάποιος μη Τσιγγάνος, όπως ένας εργολάβος κηδειών, καλείται να διεκπεραιώσει αυτές τις εργασίες, αμέσως μετά το θάνατο. Μερικές φυλές βουλώνουν τα ρουθούνια των νεκρών με κερί μέλισσας ή με πέρλες, προκειμένου να προστατέψουν το νεκρό σώμα από τα κακά πνεύματα.

Ένα σημαντικό βήμα, είναι το μάζεμα των αντικειμένων εκείνων που θα χρειασθεί ο αποθανόντας στο ταξίδι του, από τη ζωή στο θάνατο και που τοποθετούνται στο φέρετρο. Αυτά μπορεί να είναι ρούχα, εργαλεία, κοσμήματα, χρήματα κτλ. Μια μικρή μπάντα κάποιες φορές προσλαμβάνεται να παίξει εμβατήρια μπροστά από το φέρετρο. Η μπάντα ακολουθείται από το χήρο ή τη χήρα, τους συγγενείς και εάν πρέπει να εφαρμοστούν τα τοπικά θρησκευτικά έθιμα, από έναν ιερέα. Το χρώμα που φορούν οι πενθούντες Τσιγγάνοι στις κηδείες (μέχρι πρόσφατα), ήταν παραδοσιακά το άσπρο ή το κόκκινο. Σήμερα, το μαύρο είναι το χρώμα του πένθους. Το άσπρο θεωρείτο σύμβολο αγνότητας, προστασίας και καλής τύχης. Το κόκκινο επίσης συμβολίζει προστασία κατά των κακών πνευμάτων των νεκρών. Οι Τσιγγάνοι αισθάνονται ότι το κόκκινο χρώμα φέρνει καλή τύχη, πιθανότατα λόγω της αρχαίας αντίληψης ότι το αίμα είναι η πηγή της ζωής.

Μετά την κηδεία, όλα τα αντικείμενα του νεκρού πρέπει να καταστραφούν. Κάποια αντικείμενα καίγονται ενώ τα υπόλοιπα σπάζονται. Μερικές φορές θανατώνονται και τα ζώα του αποθανόντα, εκτός από το άλογό του. Για όσους Τσιγγάνους είναι εγγεγραμμένοι στα Δημοτολόγια κάποιου Δήμου, η κηδεία πραγματοποιείται στα κοινά, τοπικά νεκροταφεία. Ωστόσο, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται κυρίως στις οικογένειες εκείνες που δεν είναι εγγεγραμμένες σε κάποιο Δήμο και συνεπώς αντιμετωπίζουν πρόβλημα ταφής των νεκρών. Κατά κύριο λόγο, αυτοί είναι οι νομάδες Τσιγγάνοι και στις περισσότερες περιπτώσεις η ταφή πραγματοποιείται σε ανοικτούς, διαθέσιμους χώρους (πχ δάση) Τέλος, μία άλλη παράδοση που ακολουθείται από ορισμένες φυλές Τσιγγάνων, είναι ένα δείπνο (pomana) μετά την κηδεία. Συνήθως πραγματοποιείται 9 ημέρες, 6 εβδομάδες ή 6 μήνες μετά το θάνατο. Σ’ αυτά τα γεύματα, συγκεκριμένοι συγγενείς, αρχίζοντας από τον πιο μακρινό, ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να σταματήσουν το θρήνο. Οι τελευταίοι που προβαίνουν σ’ αυτή τη δήλωση, μετά από ένα χρόνο, είναι η άμεση οικογένεια του αποθανόντα.

Η θρησκεία

Η ινδουιστική και βεδική κληρονομιά που «κουβαλούσαν στις πλάτες τους» οι Τσιγγάνοι από τα βάθη της Ινδίας, «παντρεύτηκε» με τον καιρό, μέσω των ταξιδιών, με τις θρησκείες των περιοχών που διέσχιζαν. Έτσι, οι Τσιγγάνοι της δυτικής Ευρώπης εμφανίζονται ρωμαιοκαθολικοί ή προτεστάντες, ενώ αυτοί της ανατολικής Ευρώπης είναι χριστιανοί ή μουσουλμάνοι.

Η θρησκεία λειτουργεί πολλαπλά στη ζωή των Τσιγγάνων, καθώς πέρα απ’ την λατρευτική πρακτική, είναι παράλληλα εκδήλωση προσαρμογής των ίδιων στην περιβάλλουσα εχθρική κοινωνία και ταυτόχρονα συμβάλλει σε ψυχολογική ισορροπία και πολιτιστική και κοινωνική αναδιοργάνωση τηςτσιγγάνικης κοινότητας.

Οι μουσουλμάνοι Τσιγγάνοι, απορρίπτουν το βάπτισμα (boldo), θεωρώντας το μη-τσιγγάνικη πρακτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πολλαπλού ρόλου, αποτελεί η τσιγγάνικη Ευαγγελική Εκκλησία, που καλούσε τους Τσιγγάνους να ξεσηκωθούν (Opre Roma) απέναντι στα φαινόμενα του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της περιθωριοποίησης, μέσω μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς.

Στοιχείο έκφρασης της τσιγγάνικης θρησκευτικότητας, είναι η μαζική προσκύνηση. Η τάση αυτή στην Ελλάδα, εκφράζεται κυρίως τον δεκαπενταύγουστο στην Τήνο και ακολουθούν το προσκύνημα στον Άγιο Ιωάννη το Ρώσο, τον Άγιο Συμεών (Άη Σύμιο) στο Μεσολόγγι κοκ.

Αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής τσιγγάνικης ταυτότητας, είναι η ορθόδοξη πίστη. Αρκετοί είναι παλαιοημερολογίτες και χιλιαστές, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στροφή προς τον προτεσταντισμό, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Στην περιοχή της Θράκης κυρίως, ζουν μουσουλμάνοι (χοραχανέ) Τσιγγάνοι και διακρίνονται σε σουνίτες και μουσουλμοφανείς".

 Οι Τσιγγάνοι πιστεύουν σε μία ανώτερη δύναμη που ονομάζουν “Deve”. Πολυλατρεμένη επίσης είναι η μορφή της Παναγιάς, την οποία χαρακτηρίζουν ως «βασίλισσα των Τσιγγάνων», ενώ ξεχωριστή θέση κατέχει ο Άγιος Γεώργιος, που γιορτάζεται με μεγάλη λαμπρότητα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τον Άη Γιώργη τον γιορτάζουν και οι μουσουλμάνοι Τσιγγάνοι. Η ημέρα της γιορτής του, Hidirezzel (6 Μαίου με το παλαιό ημερολόγιο), αποτελεί την απαρχή του εορτολογίου και γιορτάζεται με διάφορες εκδηλώσεις.

Η θέση της γυναίκας στην τσιγγάνικη οικογένεια και κοινωνία

Η θέση της γυναίκας στην τσιγγάνικη κοινωνία είναι αρκετά σημαντική, καθώς είναι το κλειδί της διατήρησης και επιβίωσης του τσιγγάνικου πολιτισμού. Μορφές με έντονη παρουσία σε όλους τους τομείς της τσιγγάνικης ζωής, την οικογένεια, την οικονομία, την κοινωνική ομάδα, είναι οι συνδετικοί κρίκοι του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον.

«Λιγότερο ευάλωτες στις εξωτερικές επιδράσεις, λόγω του ότι έρχονται σε μικρότερη επαφή με τους Γκατζέ (μη Τσιγγάνους), είναι οι θεματοφύλακες wjv εθίμων, τα ζωντανά κύτταρα που αναπαράγουν τον τσιγγάνικο πολιτισμό, διαγράφοντας ακούραστες τον κύκλο της ζωής τους»11.

Όμως οι ευθύνες των κοριτσιών-μελών της τσιγγάνικης κοινότητας, ξεκινούν από νεαρά ηλικία, καθώς είναι υπεύθυνες για το νοικοκυριό και την ανατροφή των μικρότερων αδελφών της οικογένειας.

Η αξία της Τσιγγάνας, διαφαίνεται έντονα κατά την περίοδο του γάμου, αλλά και μέσα από το έθιμο της «εξαγοράς της νύφης», κατά το οποίο ο γαμπρός με την οικογένειά του, καταβάλλουν χρήματα στον πατέρα της νύφης, ως αποζημίωση. Είναι δηλαδή ένα συμβολικό αντίτιμο για την απώλεια ενός μέλους της οικογένειας της νύφης και ταυτόχρονα αποτελεί συμβολική αναγνώριση της αξίας της τελευταίας, καθώς ο γάμος που θα ακολουθήσει, θα βοηθήσει στη διατήρηση της καθαρότητας του τσιγγάνικου λαού κα την ενίσχυση της συνοχής του .

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η γυναίκα τυγχάνει ιδιαίτερης προσοχής, ενώ οι υπόλοιπες ομόφυλες τη βοηθούν και δεν την αφήνουν μόνη. Η προνομιακή αντιμετώπιση της εγκύου Τσιγγάνας, λήγει με τον τοκετό. Όμως η λεχώνα θεωρείται «βρώμική».

Παλαιότερα, η γυναίκα έπρεπε να γεννήσει μακριά από τον οικισμό, ενώ μετά τις 40 μέρες που είναι λεχώνα, όλα τα ρούχα και αντικείμενα με τα οποία ήρθε σε επαφή καταστρέφονται και η ίδια και το νεογέννητο πλένονται στο ποτάμι .

Τσιγγανοπούλα με Ντέφι, 1867, William-Adolphe Bouguereau

Η Τσιγγάνα είναι υπεύθυνη για την ανατροφή των παιδιών της, προκειμένου να ενισχύσει τη συνοχή των μελών της κοινωνίας τους.

 Εάν δεν ακολουθήσουν τους άντρες στη δουλειά, μένουν στον οικισμό και ασχολούνται με το νοικοκυριό.

«Τα είδη που εμπορεύονται είναι πολλές φορές φτιαγμένα από τις ίδιες, ενώ άλλες φορές αγορασμένα. Πουλούν συνήθως είδη προικός, φρούτα, λαχανικά, καλάθια και καρέκλες. Άλλοτε δουλεύουν μαζί με άλλες γυναίκες και άλλοτε μαζί με τους άντρες τους και ολόκληρη την οικογένειά τους»

Ο νομαδικός τρόπος ζωής των Τσιγγάνων, βοηθούσε την εφαρμογή των μαγικών-θεραπευτικών πρακτικών. Στις σύγχρονες εποχές όμως, οι γνώσεις και οι πρακτικές αυτές εξασκούνται με μειωμένη συνεχώς ένταση, λόγω της αστικοποίησης και της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης.

Η τέχνη των μαγικών αυτών πρακτικών, ασκείται από τις «κεράβ λατσιπέϊ» (= κάνω καλό). Συνήθως «είναι γυναίκες προχωρημένης ηλικίας που αξιώθηκαν να πάρουν αυτή τη γνώση από παλαιότερες και κατά παράδοση τη μεταδίδουν σε επίλεκτες νεότερες για να διατηρηθεί η κληρονομιά των θεραπευτικών-μαγικών πρακτικών».

Μολονότι όμως, η Τσιγγάνα, είναι το κλειδί της διατήρησης του τσιγγάνικου πολιτισμού, αντιμετωπίζεται περιορισμένα από τους Τσιγγάνους. Για παράδειγμα, η συμμετοχή τους στο επίπεδο της οικογένειας είναι καθαρά συμβουλευτικό, αλλά και σε επίπεδο κοινότητας, παρά την ύπαρξη αρκετών Συλλόγων, η συμμετοχή Τσιγγάνων γυναικών σε αυτούς είναι περιορισμένη ή άκρως «απαγορευτική».

Ακόμη και σήμερα, οι Τσιγγάνες είναι αντικείμενο σημαντικών φυλετικών και κοινωνικών διακρίσεων. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το 15% αυτών, στη χώρας μας, στερείται πολιτικών δικαιωμάτων, καθώς παραμένουν απολιτογράφητες και δίχως υπηκοότητα .

Η Διεθνής Σύμβαση «Για την εξάλειψη όλων των μορφών διάκρισης κατά των γυναικών>>Ί, προφανώς δεν έχει ισχύ για τις Τσιγγάνες, καθώς στην 1η παράγραφο του άρθρου 7, αναφέρεται: «Να ψηφίζουν σε όλες τις εκλογές και όλα τα δημόσια δημοψηφίσματα και να είναι εκλέξιμες σε όλους τους οργανισμούς που εκλέγονται δημόσια».

Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα, το ποσοστό των εργαζόμενων γυναικών, δεν ξεπερνά το 20% του τσιγγάνικου πληθυσμού, ενώ οι όποιες επαγγελματικές ενασχολήσεις των γυναικών αναλίσκονται στις αγροτικές εργασίες, τ:) γυρολογικό εμπόριο και την επαιτεία ή τη «μαντεία», περιβάλλοντα εργασιακά άκρως ακατάλληλα .

Η κατάσταση αυτή εμφανίζεται, παρά το γεγονός ότι στο άρθρο 11, παρ. β', αναφέρεται ότι τα κράτη-μέλη έχουν αναλάβει την υποχρέωση εξασφάλισης του δικαιώματος «σε ίσες δυνατότητες απασχόλησης». Αποτέλεσμα της ανεργίας της Τσιγγάνας και της υποαπασχόλησης που αντιμετωπίζει, είναι η εξάρτησή της από τον άνδρα και κατ’ επέκταση, η αποδοχή (από πλευράς της) όλων των ανισοτιμιών που εμφανίζονται μέχρι τις μέρες μας.

Τέλος, οι Τσιγγάνες συμμετέχουν σπάνια ή καθόλου στη διαμόρφωση των εργασιακών προγραμμάτων της οικογένειας, ενώ το δικαίωμα σύναψης σχέσεων με διάφορους φορείς και άτομα, εκτός της τσιγγάνικης κοινότητας, το έχουν κατά κύριο λόγο μόνο οι Τσιγγάνοι.

Η ΓΕΝΝΗΣΗ

Η γέννηση ενός παιδιού σε μια οικογένεια είναι σπουδαίο γεγονός. Ένα νέο παιδί διασφαλίζει τη συνέχιση της φάρας και προσθέτει κύρος στην οικογένεια. Η ανακοίνωση της γέννησης ενός παιδιού, απαιτεί την εκτέλεση μίας ειδικής τελετουργίας, προκειμένου αυτό να γεννηθεί υγιές.

Αυστηροί κανόνες τίθενται σε εφαρμογή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι περισσότεροι από τους κανόνες αυτούς βασίζονται στην αντίληψη ότι μία γυναίκα είναι «ακάθαρτη» (marime) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και αργότερα, έως τη βάπτιση. Η εγκυμοσύνη σηματοδοτεί αλλαγή στο status της γυναίκας ανάμεσα στη φυλή, ενώ η γυναίκα χαρακτηρίζεται ως «ακάθαρτη». Για το λόγο αυτό πρέπει να απομονωθεί από την κοινότητα, ενώ τη βοηθούν μόνον οι γυναίκες. Ο άντρας της, μπορεί να μείνει μικρό χρονικό διάστημα κοντά στη γυναίκα του.

Παραδοσιακά, η γέννηση δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί στο χώρο της εγκυμονούσας (σκηνή, φορτηγό, σπίτι), γιατί τότε θα γίνει «ακάθαρτο». Για το λόγο αυτό, μεγάλος αριθμός τσιγγάνων-γυναικών, ιδίως τα τελευταία χρόνια, προτιμούν να γεννήσουν σε νοσοκομεία, παρά την περιφρόνηση στους μη- τσιγγάνικους τρόπους.

Υπάρχει μεγάλος αριθμός τελετουργιών που ακολουθούνται κατά τη γέννα. Μία τελετουργία σε μερικές φυλές, περιλαμβάνει το λύσιμο συγκεκριμένων κόμπων, έτσι ώστε ο ομφάλιος λώρος να μην κομπιάσει. Μερικές φορές όλοι οι κόμποι στα ρούχα της νέας μητέρας θα είναι άλυτοι ή κομμένοι.

Κάποιες άλλες φορές πάλι, τα μαλλιά της γυναίκας που σε λίγο θα γίνει μητέρα, αφήνονται ελεύθερα (εάν ήταν πιασμένα ή δεμένα με κορδέλα).

Μια νέα μητέρα, επιτρέπεται να αγγίξει μόνον ορισμένα αντικείμενα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω της καραντίνας. Τα αντικείμενα που θα αγγίξει, όπως οικιακά σκεύη μαγειρέματος, φαγητού ή σεντόνια, πρέπει να καταστραφούν.

Άλλες συμβολικές τελετουργίες, περιλαμβάνουν (αφορούν) την επίσημη αναγνώριση του νεογνού από τον πατέρα του. Σε μερικές φυλές, το παιδί είναι τυλιγμένο σε φασκιές, στις οποίες ρίχνουν μερικές σταγόνες πατρικού αίματος.

Σε άλλες περιπτώσεις, το παιδί τυλίγεται με ένα κομμάτι ρούχου που ανήκει στον πατέρα του. Είναι παράδοση σε άλλες φυλές, η μητέρα να τοποθετεί το νεογέννητο στο έδαφος.

Ο πατέρας παίρνει το παιδί στην αγκαλιά του και τοποθετεί στο λαιμό του ένα κόκκινο κορδόνι, θέλοντας μ’ αυτό τον τρόπο να δείξει ότι το παιδί είναι δικό του.

Σε μερικές φυλές, η μητέρα δεν μπορεί να δει κανέναν άντρα -εκτός του συζύγου της- πριν τη βάπτιση. Αλλά και ο άντρας επιδέχεται περιορισμούς. Συχνά του απαγορεύεται η έξοδος από το σπίτι μεταξύ ηλιοβασιλέματος και ανατολής του ηλίου, προκειμένου να «κρατήσει» τα κακά πνεύματα (tsinivari) μακριά από το νεογέννητο παιδί. Τα πνεύματα αυτά μπορεί να επιτεθούν και στη μητέρα, την οποία μπορούν να προστατέψουν μόνο άλλες γυναίκες -ποτέ ο σύζυγος- λόγω του γεγονότος ότι είναι «ακάθαρτη».

Η βάπτιση πραγματοποιείται σε ένα διάστημα μεταξύ εβδομάδων και μηνών, κυρίως όμως μέσα σε δύο ή τρεις εβδομάδες . Κατά το ενδιάμεσο διάστημα, η μητέρα και το παιδί, είναι και οι δύο απομονωμένοι από την υπόλοιπη τσιγγάνικη κοινότητα.

 Πριν τη βάπτιση, το όνομα του παιδιού δεν πρέπει να αναφερθεί, απαγορεύονται οι φωτογραφίες, ενώ ορισμένες φορές, απαγορεύεται η δημόσια εμφάνιση του προσώπου του νεογέννητου. Η περίοδος αυτή δεν τελειώνει, έως τη βάπτιση, οπότε οι «ακαθαρσίες» απομακρύνονται με τη βύθιση στο εξαγνισμένο νερό.

Μετά το βάπτισμα, το παιδί περιλούζεται με λάδι, προκειμένου να δυναμώσει. Σε μερικές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται φυλακτά για να απομακρύνουν τα κακά πνεύματα.

Μετά τον εξαγνισμό, το παιδί, γίνεται επίσημα ανθρώπινο ον και μπορεί να επικαλεσθεί με κάποιο όνομα. Αυτό το όνομα, είναι να από τα τρία τα οποία θα έχει στη ζωή του. Το πρώτο όνομα που του δίδεται, παραμένει για πάντα μυστικό. Παραδοσιακά, αυτό το όνομα ψιθυρίζεται από τη μητέρα, η οποία είναι και η μόνη που το γνωρίζει (κατά τη διάρκεια της γέννας) και ποτέ δεν αναφέρεται.

 Ο σκοπός της απόδοσης «κρυφού» ονόματος, είναι να μπερδέψει τα υπερφυσικά πνεύματα, αποκρύπτοντας απ’ αυτά, την πραγματική ταυτότητα του παιδιού. Το δεύτερο όνομα είναι τσιγγάνικο και χρησιμοποιείται μόνο μεταξύ των Τσιγγάνων. Το τρίτο όνομα, δίδεται σε ένα δεύτερο βάπτισμα που πραγματοποιείται, σύμφωνα με τη θρησκεία της χώρας στην οποία γεννήθηκε. Έχει μικρή σημασία για τους Τσιγγάνους και είναι πρακτικό, μόνο για χρήση με τους μη Τσιγγάνους.

Ο ΓΑΜΟΣ

«Βάλε την κόρη σου να καθίσει σε μία καρέκλα και αν τα πόδια της φτάνουν στο πάτωμα, είναι έτοιμη να παντρευτεί». (Τσιγγάνικη παροιμία)

Οι αρραβώνες και οι γάμοι, είναι χαροποιό στοιχεία για τους Τσιγγάνους, αφού σηματοδοτούν την επέκταση και τη συνέχιση της φάρας (φαμίλιας). Για το λόγο αυτό, συνοδεύονται από λαμπρούς εορτασμούς. Ο γάμος σηματοδοτεί την αλλαγή θέσης του ζευγαριού στην τσιγγάνικη κοινωνία, ως πλήρες και παραγωγικό μέλος της κοινότητας. Τα έθιμα και οι τελετές για αρραβώνες και γάμους που περιγράφονται παρακάτω, είναι παραδοσιακά και διαφέρουν από φυλή σε φυλή.

Παρά τους μύθους για την ανηθικότητα των Τσιγγάνων, οι περισσότεροι από αυτούς, ακολουθούν αυστηρότατους κανόνες στη σεξουαλική συμπεριφορά. Ο Τσιγγάνος αναμένεται να παντρευτεί κάποια κοπέλα μέσα από τη φυλή και αντίστροφα. Εάν ένας Τσιγγάνος παντρευτεί μία μη Τσιγγάνα, η κοινωνία στην οποία αυτός ανήκει, μπορεί να την αποδεχθεί σταδιακά, αρκεί η κοπέλα να αποδεχθεί και να αφομοιώσει τον τρόπο ζωής των Τσιγγάνους. Όμως η χειριστή παραβίαση του κώδικα τιμής των Τσιγγάνων, είναι μία Τσιγγάνα να παντρευτεί έναν μη Τσιγγάνο. Αυτό συμβαίνει επειδή οι Τσιγγάνες είναι οι εγγυητές της επιβίωσης του πληθυσμού. Σε περίπτωση μεικτού γάμου, πολλές φυλές θεωρούν το παιδί (καρπό του γάμου) Τσιγγάνο, εάν και μόνο αν, ο πατέρας του παιδιού είναι Τσιγγάνος.

Οι Τσιγγάνοι, περιμένουν οι γυναίκες τους να είναι παρθένες όταν παντρεύονται και να παραμείνουν πιστές στους συζύγους τους, έως το θάνατο. Παραδοσιακά, οι τσιγγάνικοι γάμοι, πραγματοποιούνται νωρίς, μετά τα 11 χρόνια, αλλά συνήθως πριν την ηλικία των 16.

Πολλές φυλές Τσιγγάνων ακόμη διατηρούν το θεσμό της τιμής της νύφης. Αυτός είναι η πληρωμή από τους γονείς του γαμπρού στους γονείς της νύφης. Ουσιαστικά τους αποζημιώνουν για την απώλεια μιας κόρης και εγγυώνται ότι θα της φέρονται καλά.

Σε αρκετές φυλές όμως, δεν είναι το ζευγάρι αλλά οι γονείς που κανονίζουν το γάμο. Η γνώμη του ζευγαριού ακούγεται, χωρίς ωστόσο να είναι δεδομένο ότι θα επηρεάσουν την τελική απόφαση. Σύμφωνα με τις παραδόσεις των φυλών αυτών, είναι ουσιώδες και βασικό καθήκον των γονέων να βρουν μια νύφη κατάλληλη για το γιο τους. Αυτοί λοιπόν, παρατηρούν όλες τις νέες,ανύπαντρες γυναίκες της κοινωνίας τους, αξιολογώντας τα προσόντα της καθεμιάς ξεχωριστά.

Λόγω της ενσωμάτωσης στις κοινωνίες των μη Τσιγγάνων, αρκετά νεαρά ζευγάρια, αντιτίθενται στους συμφωνημένους γάμους και «κλέβονται». Το «κλέψιμο» του ζευγαριού, συνίσταται απλά στη φυγή αυτού για κάποιο χρονικό διάστημα. Όταν επιστρέφουν τιμωρούνται και μερικές φορές πληρώνουν ένα ονομαστικό πρόστιμο. Συνήθως το ζευγάρι γίνεται αποδεκτό, ως παντρεμένο, με το πέρασμα του χρόνου.

Η οικογένεια παίζει έναν ενεργό ρόλο στις γαμήλιες εθιμοτυπίες, που στα μάτια των μη Τσιγγάνων, φαίνεται περίπλοκος.

Καταρχήν, γίνονται παρατεταμένες συζητήσεις μεταξύ των γονέων, κυρίως για το ποσό της προίκας (darro).

Η εξωτερική (φυσική) εμφάνιση, είναι το λιγότερο σημαντική στην επιλογή της νύφης. Οι «υπό εξέταση» νύφες, αξιολογούνται με βάση τα χαρίσματά τους, όπως υγεία, δύναμη, τρόπους, αντοχή και οικιακά προσόντα. Ο χαρακτήρας της οικογένειας του κοριτσιού, δηλαδή το prestige της οικογένειας στην τσιγγάνικη κοινωνία, παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην τελική επιλογή.

Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει καθόλου ερωτικό και συναισθηματικό παιχνίδι, ενώ είναι πιθανό, το μελλοντικό ζευγάρι να μην γνωρίζεται πριν το γάμο. Συνήθως αποστέλλεται μεσάζοντας, προκειμένου να ακούσει τη γνώμη των γονιών της κοπέλας για τον νεαρό άντρα και αν τον αποδέχονται ως γαμπρό. Απόρριψη επίσημης πρότασης αποτελεί προσβολή για την οικογένεια του υποψήφιου γαμπρού. Εάν ο γαμπρός εγκριθεί από τους γονείς της νύφης, καλείται ο πατέρας του από τον γαμπρό της νύφης. Είναι μια ευγενική και μάλλον σοβαρή συνάντηση, της οποίας ο σκοπός είναι η επίτευξη επίσημης συγκατάθεσης του πατέρα του κοριτσιού και ο καθορισμός του ποσού που θα πληρωθεί για τη νύφη. Τα λεφτά αυτά, είναι για να αναπληρώσουν την απώλεια μιας κόρης και όχι για την αγορά μιας νύφης.

Σε αυτές τις συναντήσεις, οι συζητήσεις μπορεί να γίνουν πολύ σοβαρές. Μερικές φορές, είναι αναγκαίο να καλούνται φίλοι ως μάρτυρες για τα προσόντα της νύφης. Οι γονείς μπορεί να τσακωθούν για μια υψηλότερη τιμή για τη νύφη ή να καλέσουν κι άλλους φίλους να μεσολαβήσουν. Δεν υπάρχει κάποιος σαφής κανόνας γάμου. Ισχύει γενικά η «εθνική ενδογαμία», δηλαδή ο γάμος ανάμεσα σε Τσιγγάνους και μόνο. Υπάρχει απαγόρευση των γάμων ανάμεσα στα πρώτα ξαδέλφια, όμως προκειμένου η κάθε φάρα να στεριώσει το status της και να θεμελιώσει τη δύναμή της, οδηγείται στην επιλογή ενδογαμικών πρακτικών, γεγονός που σημαίνει ότι γίνονται γάμοι ανάμεσα στα πρωτοξάδελφα. Γάμοι ανάμεσα στα δεύτερα ξαδέλφια προτιμιόνται.

Ο γάμος (biav) είναι περισσότερο μια συμβολική πράξη, χωρίς καμιά θρησκευτική σημασία.

Παρόλο που ορισμένοι Τσιγγάνοι συμμορφώνονται με τους τοπικούς νόμους και ήθη και έθιμα, στις χώρες στις οποίες παντρεύονται, οι θρησκείες και οι μη τσιγγάνικες τελετές, είναι τυπικότητες γι’ αυτούς.

Υπάρχουν απλές, παραδοσιακές, γαμήλιες τελετές, που πραγματοποιούνται από ορισμένες φυλές των Roma. Σε μερικούς γάμους, το ζευγάρι χειροπιασμένο, παρουσιάζεται μπροστά στον «αρχηγό»της φυλής ή σε κάποιον ηλικιωμένο και υπόσχονται αληθινή αγάπη ο ένας στον άλλον για πάντα.

Κάποιες άλλες τελετές βασίζονται στο ψωμί. Ο γαμπρός και η νύφη παίρνουν από ένα κομμάτι ψωμί και τοποθετούν πάνω σ’ αυτό μια σταγόνα από το αίμα τους. Κατόπιν, ανταλλάσσουν τα κομμάτια ψωμιού και τα τρώνε. Σε άλλη τελετή, το νεαρό ζευγάρι κάθεται στο πάτωμα, περιτριγυρισμένο από συγγενείς και φίλους. Λίγο αλάτι και ψωμί τοποθετούνται στα πόδια της νύφης. Ο γαμπρός παίρνει λίγο ψωμί, ρίχνει αλάτι και το τρώει, ενώ το ίδιο καλείται να κάνει και νύφη. Η ένωση ψωμιού και άλατος συμβολίζει ένα αρμονικό μέλλον για το γαμπρό και τη νύφη.

Οι άτυπες, εορταστικές γαμήλιες τελετές, μπορεί να διαρκέσουν μερικές μέρες. Τεράστια γεύματα προσφέρονται, ενώ μουσικοί παίζουν τραγούδια για να χορέψει ο κόσμος.

Τα γαμήλια δώρα, σχεδόν πάντοτε, είναι χρηματικά ποσά. Μερικές οικογένειες αποταμιεύουν χρήματα προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν ως δώρα σε γάμους. Τα χρήματα αυτά, θα βοηθήσουν το νέο ξεκίνημα της ζωής τους, με κάποια οικονομική ασφάλεια.

Όταν η γιορτή τελειώσει, είναι ώρα ο γαμπρός να πάει τη νύφη στο σπίτι του. Η οικογένεια του κοριτσιού ξεμπλέκει τα μαλλιά της, συμβολίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη νέα, συζυγική της κατάσταση. Η πεθερά της νύφης τη βοηθά να πλέξει το καινούριο της μαντήλι (diklo) για το κεφάλι, σημάδι που υποδηλώνει ότι είναι παντρεμένη. Δεν πρόκειται να κυκλοφορήσει ποτέ, χωρίς αυτό το μαντήλι στο κεφάλι, δημόσια.

Από τη στιγμή που οι εορτασμοί τελειώνουν, μια νέα ζωή ξεκινά για το ζευγάρι. Τώρα πλέον έχουν τη θέση τους ως πλήρη μέλη μέσα στην κοινωνία τους. Η κυριότερη αλλαγή για τον άντρα, έγκειται στο γεγονός ότι είναι πλέον κοινωνικά αποδεκτός από τους άλλους παντρεμένους άντρες, αφού από αγόρι (chavo) γίνεται άντρας (rom). Οι αλλαγές για τη γυναίκα είναι πιο ριζικές, αφού από κορίτσι (chai) γίνεται γυναίκα (romni). Καθοδηγείται από την πεθερά της και παίρνει έναν αρκετά ενεργό ρόλο στο νοικοκυριό. Μετά τη γέννηση αρκετών παιδιών (σπάνια μόνο ενός), το ζευγάρι φεύγει για το δικό του σπίτι. Μόνον όταν αποκτήσουν παιδιά μπορούν να αναφέρονται ο ένας στον άλλον ως σύζυγοι. Έως τότε μιλούν ο ένας στον άλλον με το μικρό τους όνομα.

Οι γάμοι μεταξύ Τσιγγάνων είναι σοβαρές δεσμεύσεις και υπάρχουν αυστηρές υποχρεώσεις και για τις δυο πλευρές.

Εάν μια γυναίκα κατηγορηθεί για μοιχεία, τότε οι γονείς της πρέπει να την πάρουν πίσω, ενώ πρέπει να επιστρέφουν στον πατέρα του γαμπρού τα λεφτά που είχε πληρώσει ως αποζημίωση. Εάν ο πατέρας της νύφης νιώσει ότι αυτή εξαπατείται από τον άντρα της ή την πεθερά της, αυτός έχει το δικαίωμα να την πάρει πίσω.

Τσιγγάνικοι οικισμοί στην Ελλάδα

Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Τσιγγάνοι στη χώρα μας, είναι το πρόβλημα της στέγασης. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 1998, από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, σχετικά με την οικονομικο-κοινωνικο- πολιτισμική κατάσταση των Τσιγγάνων στην Ελλάδα, παρατηρείται ότι το 26,5% του τσιγγάνικου πληθυσμού, είναι μόνιμα εγκατεστημένοι σε καταυλισμούς και αυτό επιβεβαιώνεται και από τη Δ.Ε.Π.Ο.Σ. που καταγράφει 62 καταυλισμούς, ενώ μόλις το 1996, στη χαρτογράφηση της Γ.Γ.Λ.Ε., μετρήθηκαν 22 καταυλισμοί.

Ωστόσο, στη χώρα μας, συναντά κανείς Τσιγγάνους σε όλες σχεδόν τις περιοχές. Οι τσιγγάνικες εστίες στον ελλαδικό χώρο, καταγράφονται στον ακόλουθο πίνακα.

ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΕΣ ΕΣΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Οι Νομοί Λέσβου, Χίου, Σάμου, Κυκλάδων και Δωδεκανήσων, έχουν σκηνίτες

Τσιγγάνους.

ΠΗΓΗ: Δημήτρης Ντούσας, «ROM και φυλετικές διακρίσεις».

Στεγαστική πολιτική των Τσιγγάνων στην Ευρώπη

Το παράδειγμα της Αγγλίας

Το Δεκέμβριο του 1966, ιδρύεται στην Αγγλία, το πρώτο «Τσιγγάνικο Συμβούλιο», το οποίο συμπεριέλαβε στους κόλπους του όλους τους travellers114 και απαιτούσε:

1. Ανοικτούς τους χώρους κατασκηνώσεων, για όλους τους ταξιδευτές.

2. Ισότητα δικαιωμάτων στη μόρφωση, την εργασία και την κατοικία.

3. Ισοτιμία, που θα πηγάζει από τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των Τσιγγάνων και των γειτόνων.

Το 1968, προωθείται μία νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία, οι ΟΤΑ θα έπρεπε να παράσχουν τοποθεσίες για όλους τους Τσιγγάνους που θα έμπαιναν στα εδαφικά τους όρια. Αποτέλεσμα αυτής της ρύθμισης, ήταν οι Τσιγγάνοι να βρεθούν νόμιμα εγκατεστημένοι σε καταυλισμούς, σε ποσοστό 62% έναντι 10%, πριν την εφαρμογή της ρύθμισης.

Το 1990 αποφασίζεται η κάλυψη του κόστους αυτών των τσιγγάνικων κατασκηνώσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό και όχι από τους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Μέχρι το 1997, οι περιοχές που ήταν νόμιμα αναγνωρισμένες και μπορούσαν να υποδεχθούν νομάδες, ανέρχονταν περίπου στις 50 και εντοπίζονταν κυρίως στην Ουαλία, τη Σκοτία, και τη Βόρειο Ιρλανδία, ενώ είχαν τη δυνατότητα υποδοχής 10.000 τροχόσπιτων.

Το παράδειγμα της Ισπανίας

Η αυτόνομη κοινότητα της Μαδρίτης, σε συνεργασία με τη δημοτική αρχή της πόλης, αναλαμβάνουν το 1997 την πρωτοβουλία εφαρμογής ενός σχεδίου (επιχείρηση) στεγαστικής πολιτικής για τους Τσιγγάνους, στο πλαίσιο ενός προγράμματος στέγασης για τους Ισπανούς αλλά και για όσες ομάδες ζουν νόμιμα στην Ισπανία, π.χ. πρόσφυγες.

Αρχικά λοιπόν αποφασίσθηκε η μετεγκατάσταση του πληθυσμού από τους καταυλισμούς σε σπίτια. Το έργο αυτό, ανετέθη σε ένα τοπικό κοινωνικό φορέα, τον CPM, που χρηματοδοτείται από την αυτόνομη κοινότητα της Μαδρίτης και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ παράλληλα, αντλεί χρηματοδοτικούς πόρους από ευρωπαϊκά προγράμματα, για την κάλυψη των υπολοίπων υποστηρικτικών δραστηριοτήτων του.

To CPM, στα πλαίσια της στέγασης των Τσιγγάνων, προέβη στην αγορά κατοικιών, τα οποία στη συνέχεια προσέφερε έναντι συμβολικού ενοικίου σε τσιγγάνικες οικογένειες. Αυτός ο τρόπος αποτέλεσε την κύρια επιλογή στο στεγαστικό πρόγραμμα.

Κατά το 1987 μόνο, επιθεωρήθηκαν 810 υποψήφιες για αγορά κατοικίες, από τις οποίες αποκτήθηκαν τελικά 108, απευθείας από το CPM, ενώ το σύνολο των κατοικιών που διατέθηκαν στους Τσιγγάνους, έφτασαν τις 259 κατοικίες, καθώς κάποιες αποκτήθηκαν από προσφορές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

To CPM, χρηματοδοτείται για τη στεγαστική πολιτική από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την αυτόνομη κοινότητα της Μαδρίτης, ενώ για τις υπόλοιπες υποστηρικτικές δραστηριότητες που αναπτύσσει, αξιοποιεί κονδύλια και προγράμματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το παράδειγμα της Ολλανδίας

Η Ολλανδική Κυβέρνηση, από το 1918, δημιούργησε ένα νομικό πλαίσιο σχετικά με την πολιτική για τους Τσιγγάνους και τους «ταξιδιώτες».

Το 1968, το ολλανδικό Κοινοβούλιο, αποφασίζει τη δημιουργία 54 μεγάλων campings για τους Τσιγγάνους (τα 50 από αυτά να διαθέτουν χώρο για πάνω από 100 θέσεις-κτίσματα). Βάση της αποφάσεως αυτής μάλιστα, δόθηκε εντολή στις τοπικές αρχές να συστήσουν επιτροπές για τον έλεγχο και την οργάνωση αυτών των campings, καθώς αυτές (οι τοπικές αρχές) θα ήταν υπεύθυνες για τη δημιουργία τους.

Το 1976, το ολλανδικό Κοινοβούλιο, αναθεωρεί τον προαναφερθέντα νόμο και κρίνει απαραίτητη τη δημιουργία μικρότερων campings (μέγιστης χωρητικότητας 15 θέσεων το καθένα). Κάθε κοινότητα έπρεπε να δημιουργήσει τουλάχιστον ένα μικρό camping, ενώ οι περιφερειακές αρχές θα είχαν τον έλεγχο και την εποπτεία τους.

Κατά δεκαετία του ’80, δημιουργούνται αρκετά campings, με τη συνεργασία Κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και πάλι απουσιάζουν οι Τσιγγάνοι, οι οποίοι σε όλες τις προηγούμενες προσπάθειες - ακούσια- δεν συμμετείχαν καθόλου.

Η επιλογή των χώρων έγινε με δύο τρόπους:

1. Αρκετά από τα campings δημιουργήθηκαν σε περιοχές όπου οι Τσιγγάνοι διέμεναν αρκετό καιρό και η κοινωνική τους συνοχή, τους έδινε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και τις επαγγελματικές τους ανάγκες.

2. Με κριτήρια που εξυπηρετούσαν τις τοπικές αρχές και όχι τους Τσιγγάνους. Στην περίπτωση αυτή, όπως είναι φανερό, δημιουργήθηκαν προβλήματα που επηρέασαν αρνητικά την ένταξη και την προσαρμογή των Τσιγγάνων στους νέους χώρους κατοικίας, αφού οι ανάγκες τους, για ακόμη μία φορά, δεν συνυπολογίστηκαν κατά τις διαδικασίες σχεδιασμού.

Αποτέλεσμα αυτών των προβλημάτων, ήταν η συμμετοχή των Τσιγγάνων δημιουργίας των campings.

Τέλος, οι ειδικοί νόμοι που εφαρμόστηκαν για την προστασία των Τσιγγάνων, είχαν ισχύ μέχρι την 1η Μαρτίου του 1999. 

Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Τσιγγάνα στην Βραζιλία

Την ευθύνη προώθησης και εφαρμογής νεωτεριστικών μορφών άσκησης κοινωνικής πολιτικής για τους Τσιγγάνους και λοιπές ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, την έχουν ουσιαστικά οι Διεθνείς Οργανισμοί, καθώς οι σχέσεις των Τσιγγάνων με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις δημόσιε ς αρχές γενικότερα, χαρακτηρίζονται από έντονες διενέξεις. Παράλληλα, διέπονται από της βασική αρχή της προδιάθεσης, καθώς, ο χαρακτήρας τους, ως διεθνείς οργανισμούς, τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται στο διεθνισμό των τσιγγάνικων κοινοτήτων καθ’ όλη τη διάρκεια της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ιστορίας.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

Στα κείμενα του Οργανισμού ηνωμένων Εθνών, οι Τσιγγάνοι, αναφέρονται για πρώτη φορά, το 1997.

Στα πλαίσια της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών, η Υποεπιτροπή για την καταπολέμηση των μέτρων διάκρισης και την προστασία των μειονοτήτων «παροτρύνει τις χώρες που έχουν Τσιγγάνους (Romanis) στο εσωτερικό των συνόρων τους να τους παρέχουν, αν δεν το έχουν κάνει μέχρι σήμερα, το σύνολο των δικαιωμάτων που απολαμβάνει ο υπόλοιπος πληθυσμός»

Το σχέδιο της απόφασης περιελάμβανε ένα εδάφιο το οποίο απορρίφθηκε: «Αναγνωρίζοντας ότι οι Τσιγγάνοι ή Romanis έχουν ιστορικούς, πολιτιστικούς και γλωσσικούς δεσμούς ινδικής καταγωγής».

 Στη Σύνοδο του Αυγούστου του 1977, η Υποεπιτροπή τονίζει ότι «η αναγνώριση μιας μειονότητας προϋποθέτει πάνω απ’ όλα τη διατήρηση της πολιτιστικής της ταυτότητας», υπογραμμίζει ότι «οι Τσιγγάνοι παραμένουν η πιο κακομεταχειρισμένη μειονότητα σε διάφορα ευρωπαϊκά κράτη» και ότι «είναι σημαντικό να εξεταστούν οι ψυχολογικές ρίζες των εθνοκεντρικών προδιαθέσεων και των προκαταλήψεων που αφορούν στις μειονοτικές ομάδες».

Για πρώτη φορά, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως όργανο των Ηνωμένων Εθνών, ασχολείται με την κατάσταση των Τσιγγάνων -στη Σύνοδο της 4ης Μαρτίου του 1992-, υιοθετώντας μετά από συζήτηση και ψηφοφορία την Απόφαση 1992/65, που φέρει τον τίτλο «Προστασία των Ρομ (Τσιγγάνων)».

Επίσης, το Μάρτιο του 1979, το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζει τη Διεθνή Ένωση Ρομανί, ως μια μη κυβερνητική οργάνωση που εκπροσωπεί τους Τσιγγάνους, γεγονός που αποτελεί πολύ σημαντική πράξη.

Τέλος, τα προβλήματα των Τσιγγάνων, αναφέρονται και στις δραστηριότητες των ειδικευμένων οργανισμών του OHE, όπως είναι η ΟΥΝΕΣΚΟ (UNESCO), η UNICEF και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας.

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα

Το ενδιαφέρον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για τη βελτίωση της κατάστασης των τσιγγάνικων κοινοτήτων, στον ευρωπαϊκό χώρο, υπήρξε αμείωτο.

Από το 1984 κυρίως, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα αρχίζει και λαμβάνει περισσότερο υπόψη της τα θέματα που αφορούν τους Τσιγγάνους. Στις 16 Μαρτίου 1984, υιοθετείται μια απόφαση από το Ευρωκοινοβούλιο, που αναφερόταν στην εκπαίδευση των παιδιών, οι γονείς των οποίων δεν έχουν μόνιμη κατοικία. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κλήθηκε να συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη και να προβεί στη διαμόρφωση μέτρων που θα εγγυούνταν μια εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες των παιδιών αυτών. Δύο μήνες αργότερα, στις 24 Μαίου 1984, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνει μία ακόμη απόφαση που αφορά στη θέση των Τσιγγάνων μέσα στην Κοινότητα. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή, συστήνει ,κυρίως στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών, να εναρμονίσουν τη συμπεριφορά τους και δεσμεύει την Επιτροπή να επεξεργαστεί επιδοτούμενα προγράμματα με κοινοτικές πιστώσεις, προκείμενου να βελτιωθεί η κατάσταση των Τσιγγάνων, χωρίς ωστόσο να προσβληθούν οι πολιτιστικές τους αξίες.

Μετά την εμφάνιση των προβλημάτων, που πραγματοποίησε το Κοινοβούλιο, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, κατανοώντας τη σπουδαιότητα τους, αποφάσισε να πραγματοποιήσει, όσο το δυνατόν ταχύτερα, έναν απολογισμό της σχολικής φοίτησης και ανέθεσε τη σχετική έρευνα στο Κέντρο Τσιγγάνικων Ερευνών του Παρισιού του Πανεπιστημίου Rene Descartes στο Παρίσι.

Η μελέτη αυτή, που τιτλοφορείται «Η σχολική φοίτηση των παιδιών των Τσιγγάνων και των Ταξιδευτών» («La scolarisation des enfants Tsiganes et Voyageurs”), εκδόθηκε το 1986 σε πέντε γλώσσες και παρουσιάζει την υποβαθμισμένη κατάσταση των Τσιγγάνων, ενώ κάνει και προτάσεις αναβάθμισης σε εκατό σημεία.

Λίγο αργότερα, το 1987, διανεμήθηκε ευρέως ένα έντυπο, που είχε τον τίτλο «Τεκμήριο προσανατολισμού για τη σκέψη και τη δράση» (“Document d’ orientation pour la reflection et pour l ’ action ”).

Στις 22 Μαίου 1989, υιοθετείται μία απόφαση, στα πλαίσια του Συμβουλίου και των Υπουργών Παιδείας, που αναφέρεται στη σχολική φοίτηση των τσιγγανόπαιδων. Πρόκειται για ένα αξιοσημείωτο κείμενο και αποτελεί μία από τις βασικότερες κατακτήσεις των τσιγγάνικων κοινοτήτων.

Σε μία από τις πρώτες παραγράφους αναγνωρίζεται και τονίζεται ότι «ο πολιτισμός και η γλώσσα τους αποτελούν μέρος της πολιτιστικής και της γλωσσικής κληρονομιάς της Κοινότητας για περισσότερο από μισή χιλιετηρίδα». Ουσιαστικά το κείμενο αυτό αποκτά συμβολικό χαρακτήρα, καθώς αναγνωρίζει τον τσιγγάνικο πολιτισμό και την ανάγκη επίδειξης σεβασμού προς αυτόν.

Σταδιακά λοιπόν, από το 1984, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσδίδει ιδιαίτερη προσοχή και έμφαση στις εργασίες της Κοινότητας.

Το 1990, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ύστερα από κινητοποίηση ενός σημαντικού αριθμού ευρωβουλευτών, που αφορούσε σε θέματα σχετικά με την σχολική φοίτηση των τσιγγανόπαιδων και την διαπολιτισμική εκπαίδευση (με την ευρύτερη έννοια), συμπεριλαμβάνει ανάμεσα στις πρωταρχικές προτάσεις του, το «άνοιγμα» του προϋπολογισμού προκειμένου να παροχετευτούν τα απαιτούμενα μέσα για την υλοποίηση των απαραίτητων δραστηριοτήτων. Το «άνοιγμα» αυτό, υιοθετήθηκε για το 1991, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του Ευρωκοινοβουλίου, ανανεώθηκε το 1992 και αυξήθηκε για το 1993, επιτρέποντας έτσι την ενίσχυση και τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης

Η επιδεικνύουσα προσοχή του Συμβουλίου της Ευρώπης, για το ζήτημα της κατάστασης των τσιγγάνικων κοινοτήτων είναι παλιά. Με τη Σύσταση 563 (1969) σχετικά με την κατάσταση των Τσιγγάνων και των νομάδων της Ευρώπης, καθώς και τα πολυάριθμα ερωτήματα που έθεσε στην Επιτροπή των Υπουργών, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, που ονομαζόταν τότε «Συμβουλευτική Συνέλευση», προσανατολίζει το ενδιαφέρον της στην κατάσταση των τσιγγάνικων κοινοτήτων και συγκεκριμένα στους ακόλουθους τομείς: διάκριση, στέγη, σχολική φοίτηση, συμβουλευτικά όργανα, κοινωνική ασφάλιση και ιατρική περίθαλψη.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1975, στην Απόφαση 13 , «Συμβουλευτική της κοινωνικής κατάστασης των νομαδικών πληθυσμών της Ευρώπης», που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή των Υπουργών στις 22 Μάί'ου 1975, θίχτηκαν θέματα γενικής πολιτικής, μέγιστης σημασίας για τους Τσιγγάνους, όπως το θέμα της στάθμευσης και της στέγης, της εκπαίδευσης, του επαγγελματικού προσανατολισμού και της κατάρτισης, της υγειονομικής και κοινωνικής δράσης και το θέμα της κοινωνικής ασφάλισης. Έτσι λοιπόν, η Επιτροπή των Υπουργών «καλεί τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών να πληροφορήσουν εν καιρώ το γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τα μέτρα που πάρθηκαν, ώστε να δοθεί συνέχεια στις συστάσεις που περιέχονται στην παρούσα απόφαση».

Η Απόφαση 125 (1981) της Διαρκούς Σύσκεψης των Τοπικών και των Περιφερειακών Αρχών της Ευρώπης «σχετικά με το ρόλο και την ευθύνη της τοπικής και της περιφερειακής αυτοδιοίκησης στα πολιτιστικά και κοινωνικών προβλήματα των πληθυσμών νομαδικής καταγωγής», θίγει λεπτομερώς τη γενική κατάσταση των τσιγγάνικων κοινοτήτων και κάνει μια σειρά συστάσεων. Ως άμεση απάντηση στο τμήμα αυτής της απόφασης, το οποίο αφορά στην εκπαίδευση, το Συμβούλιο Πολιτιστικής Συνεργασίας αποφασίζει να οργανώσει το 1983 το πρώτο διεθνές σεμινάριο, το οποίο ακολούθησαν κι άλλα151.

Στις 25 Νοεμβρίου 1992, η Επιτροπή των Υπουργών αποφασίζει την υπογραφή από τα κράτη-μέλη του Ευρωπαϊκού Χάρτη των τοπικών και μειονοτικών γλωσσών.

Το Φεβρουάριο του 1993, υιοθετείται από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση, η Σύσταση 1203, η οποία αναφέρεται στην κατάσταση των Τσιγγάνων στην Ευρώπη. Η Συνέλευση υπενθυμίζει:

♦ τη δύσκολη κατάσταση των τσιγγάνικων μειονοτήτων,

♦ τη σημασία της εφαρμογής των κειμένων που έχουν ήδη υιοθετηθεί και

♦ συστήνει στην Επιτροπή των Υπουργών να πάρει -ενδεχομένως με τη μορφή προτάσεων προς τις κυβερνήσεις ή τις αρμόδιες τοπικές και περιφερειακές αρχές των κρατών-μελών- πρωτοβουλίες στους τομείς του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, της πληροφόρησης, της ισότητας των δικαιωμάτων και της καθημερινής ζωής.

Ένα χρόνο νωρίτερα, το Φεβρουάριο του 1992, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση είχε υιοθετήσει τη Σύσταση 1177 (1992) σχετικά με τα δικαιώματα των μειονοτήτων.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΦΟΝΙΚΟ ΣΤΑ ΕΞΑΜΙΛΙΑ

Ο πρώην πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Ρομά μιλά στον ΑΝΤ1 για την "γκετοποίησή" τους.

Σχετικά με τα αλλεπάλληλα και συνεχή κρούσματα ληστειών και κλοπών στην Κόρινθο αλλά και στα Μέγαρα και στο Ζεφύρι μίλησε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1,
ο πρώην πρόεδρος Συνομοσπονδίας Ρομά Ευθύμιος Δημητρίου.

Ο κ. Δημητρίου επεσήμανε ότι "εδώ και 20 χρόνια, κάνουμε αγώνα γύρω στα 50 άτομα εκπρόσωποι στην Ελλάδα, όταν έχουμε κάνει ολοκληρωμένες παρεμβάσεις με πρόγραμμα και όταν μεγάλο ποσοστό της τοπικής οργάνωσης δεν θέλει να εντάξει αυτήν την κοινωνία θα υπάρχουν αυτά τα εγκλήματα. Όταν ένας δήμαρχος δεν ξέρει τον συμπολίτη του, τον ψηφοφόρο του, πώς ζει, πώς κινείται, πώς εργάζεται, δεν πρέπει να είναι δήμαρχος. Τόσες εκατοντάδες εκατομμύρια που ήρθαν από το Ευρωκοινοβούλιο, πού πήγαν αυτά τα λεφτά; Δεν έγιναν ούτε στεγαστικά προγράμματα, ούτε μορφωτικά ούτε εργασιακά. Για εμένα προσωπικά ευθύνεται ο κάθε άρχοντας του τόπου. Αυτό συμβαίνει με κάποια παρτάλια δημοτικούς συμβούλους και δημάρχους που αγοράζουν τους ψηφοφόρους μας όταν έρχονται οι εκλογές, αυτό ξέρουν να κάνουν και δεν ξέρουν να κάνουν εργασιακές δουλειές. Δεν υπάρχει Έλληνας τσιγγάνος στα κέντρα αποφάσεως, ένα μικρό ποσοστό το οποίο οι Αρχές μας δίνουν το δικαίωμα να πολιτευτούμε, να μπούμε στις νομαρχίες, στην τοπική οργάνωση βουλευτές, ευρωβουλευτές" επεσήμανε ο κ. Δημητρίου κάνοντας λόγο για γκετοποίηση.


"Συλλυπητήρια στην οικογένεια, που έχασε... λυπάμαι και τον άνθρωπο που έκανε το έγκλημα, αυτοκαταστράφηκε . Αλλά δεν παύει ένας πατέρας που πήγε να κάνει αυτό, να κλέψει ένα κοτόπουλο να ταΐσει, καταλαβαίνετε πόσο αφόρητη φτώχεια και η εργασία που δεν υπάρχει" σχολίασε το περιστατικό στην Κόρινθο.



Πηγή Βίντεο enikos.gr

Η Ειδική Γραμματέας Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Κατερίνα Γιάντσιου, δήλωσε για το περιστατικό που έλαβε χώρα στο Σολομό Κορίνθου και  οδήγησε στην ανθρωποκτονία:

«Η προσφυγή στην αυτοδικία, η επιδοκιμασία της αυτοδικίας, η διασπορά ρατσιστικών αντιλήψεων και η ρητορική μίσους όχι μόνο δεν λύνουν το σημαντικό πρόβλημα παραβατικότητας που υπάρχει σε καταυλισμούς αλλά αντιθέτως λειτουργούν ενάντια στις προσπάθειες κοινωνικής ένταξης, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οικοδόμησης ενός περιβάλλοντος ασφάλειας.

Μόνος βιώσιμος τρόπος για την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής είναι η εξάλειψη των άθλιων συνθηκών διαβίωσης σε καταυλισμούς και η προώθηση της κοινωνικής ένταξης. Η διαιώνιση του αποκλεισμού δεν αποτελεί λύση και οι συνέπειές του πλήττουν το σύνολο των πολιτών. Η πολιτική της κοινωνικής ένταξης αποτελεί τη μόνη βιώσιμη, ανθρωπιστική προσέγγιση για να αποφευχθούν περιστατικά αυτοδικίας, αντιποίνων και βιαιοπραγιών.


Καλούμε εκ νέου Δήμους της χώρας με καταυλισμούς να ανταποκριθούν και  να αξιοποιήσουν τα διαθέσιμα θεσμικά και χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου να εξαλειφθούν οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης μερίδας συμπολιτών μας Ρομά προς όφελος ολόκληρων των τοπικών κοινωνιών».

ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΟΙ ΓΙΑ.... ΤΟΥΣ ΡΟΜΑ

Τέλη Δεκεμβρίου 2012, περιφερειάρχης Πέτρος Τατούλης. Σε δηλώσεις του εκείνες τις ημέρες ζήτησε τη διάλυση όλων των καταυλισμών των Ρομά στην Πελοπόννησο, με αφορμή τα φαινόμενα λεηλασίας που παρατηρούνται. «Ζήτησα από τον αρχηγό της Αστυνομίας στην Πελοπόννησο να διαλυθούν όλοι οι υφιστάμενοι καταυλισμοί των Ρομά στην Πελοπόννησο. Σε διαφορετική περίπτωση, η Περιφέρεια θα λάβει πολιτικές αποφάσεις αντιμέτρων στην κυβέρνηση, εφόσον δε ληφθούν οι αναγκαίες ενέργειες».

Επίσης, ανακοίνωσε ότι «τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσει στην Τρίπολη η διαδικασία αντιμετώπισης του προβλήματος και η σύγκληση διεθνούς επιτροπής για τη δημιουργία προγραμμάτων επανένταξης των Ρομά με τη συμμετοχή και της αρμόδιας Ευρωπαίας επιτρόπου».


Ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου υπογράμμισε ότι «δεν μπορεί να επιμεριζόμαστε το κόστος καταστροφής της Περιφέρειας, αφήνοντας τους Ρομά να λεηλατούν τις αγροτικές και τις μεταποιητικές επενδύσεις» και πρόσθεσε: «Η επένδυση φωτισμού της Ακροκορίνθου, ένα έργο κόστους 2,5 εκατομμυρίων ευρώ που υλοποιήθηκε επί υπουργίας μου στο υπουργείο Πολιτισμού, έχει ολοκληρωτικά λεηλατηθεί από τους Ρομά. Δεν μπορούμε να ανεχθούμε παραπέρα την ιστορία αυτή».

Ατυχείς χαρακτήρισε ο τομέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΠΑΣΟΚ τις δηλώσεις του περιφερειάρχη Πελοποννήσου Πέτρου Τατούλη για διάλυση των καταυλισμών Ρομά στην Πελοπόννησο, εκφράζοντας τον προβληματισμό και την ανησυχία του.
Σε σχετική ανακοίνωση σημειώνεται πως «η ταύτιση ολόκληρων ομάδων του πληθυσμού με παραβατικές συμπεριφορές και μάλιστα από επίσημα χείλη μόνο προβλήματα δημιουργεί», ενώ προσθέτει ότι «η στερεοτυπική αντιμετώπιση ομάδων του πληθυσμού δημιουργεί επικίνδυνα αντανακλαστικά και υποβοηθά τον εκφασισμό της κοινωνίας».
Επισημαίνεται, επίσης, ότι η διάλυση των καταυλισμών είναι παράνομη και συμπληρώνει πως πρέπει να συνδέεται με τη μέριμνα για αξιοπρεπή στέγαση όσων διαμένουν σε αυτούς.

Τέλος, αναφέρεται πως «από τις ατυχείς δηλώσεις του κ. Τατούλη κρατάμε μόνο τη δέσμευση ότι θα πάρει την πρωτοβουλία για διεθνή επιτροπή για την αντιμετώπιση του θέματος της ένταξης των Ρομά».

 ΑΠΕ-ΜΠΕ

19-2-2013
Αναφορές του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Πέτρου Τατούλη

Σε συνέχεια του πολιτικού προβληματισμού για τους καταυλισμούς – γκέτο των Ρομά, που δημιουργήθηκε μετά τις δημόσιες αναφορές του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Πέτρου Τατούλη, αποφασίστηκε η άμεση λήψη μέτρων για την ενσωμάτωση των Ρομά στην Ελληνική κοινωνία, οι πόροι των οποίων εξευρέθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, σε συνάντηση εργασίας με τον πρόεδρο της Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης κ. Μάριο Καμχή και τους συνεργάτες του, το μέλος της Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Αλέκο Τσολάκη και τη Γενική Γραμματέα Κοινοτικών και άλλων Πόρων του Υπουργείου Εργασίας κα Κατερίνας Γιάντσου. Αποφασίστηκε επίσης η κατάρτιση ολοκληρωμένης πολιτικής ενσωμάτωσης των Ρομά η οποία θα χρηματοδοτηθεί από τους πόρους της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2020.

 «Πριν λίγο καιρό διατύπωσα πολιτικές θέσεις που τάραξαν λιμνάζοντα νερά όσον αφορά την  αλλοθική συμπεριφορά απέναντι στην ύπαρξη καταυλισμών – γκέτο και οι οποίες βρέθηκαν στο στόχαστρο των πολιτικών άκρων προκειμένου να επωφεληθούν και να υπηρετήσουν τα δικά τους πολιτικά συμπεράσματα. Η προσέγγισή μου ωστόσο είναι απολύτως καθαρή εξαρχής: Καθαρές πολιτικές ενσωμάτωσης των Ρομά, που αποτελούν ισότιμους Έλληνες πολίτες, και καθαρή στάση απέναντι σε οποιαδήποτε λογική συνέχισης της γκετοποίησης» τόνισε ιδιαίτερα ο κ. Τατούλης και έθεσε ως απαραίτητη συνθήκη την προάσπιση της νομιμότητας.

Ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου έθεσε ως πρωταρχικές επιδιώξεις της Περιφέρειας, κατά την εφαρμογή των πολιτικών για τους Ρομά, την υποχρεωτική ένταξη των νέων στην εκπαιδευτική διαδικασία, με παράλληλα προγράμματα δια βίου μάθησης για τους μεγαλύτερους και την ενσωμάτωσή τους στην αγορά μέσω της απασχόλησης. 

Μεταξύ των πρώτων κινήσεων που θα γίνουν είναι η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η δημιουργία συμβουλευτικού κέντρου, η ένταξη σε προγράμματα άνεργων γυναικών και αντρών Ρομά ενώ θα πρέπει να γίνουν προγράμματα για τη στέγαση των Ρομά εντός των τοπικών κοινωνιών. 

Στη συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν οι Θεματικοί Αντιπεριφερειάρχες κ.κ. Κωνσταντίνα Νικολάκου, Ανδρέας Πουλάς και Απόστολος Παπαφωτίου, καθώς και η Διαχειριστική Αρχή, ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου σημείωσε ότι το χρονικό αυτό σημείο ευνοεί την  προσέγγιση της Περιφέρειας γιατί είναι πλέον ξεκάθαρη η Ευρωπαϊκή πολιτική για θέμα αυτό, με τη μορφή των συμπληρωματικών δράσεων στις εθνικές πολιτικές και πρόσθεσε ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου μέχρι το 2020 θα έχει επιτύχει τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο η ΜΟΔ, όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Υπουργείο Εργασίας συνηγόρησαν στην άποψη του Περιφερειάρχη κ. Τατούλη ενάντια στην γκετοποίηση περιοχών, όπως επίσης και στην ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων.


Συμφωνήθηκε, τέλος, να πραγματοποιηθεί πολύ σύντομα τεχνική συνάντηση όλων των φορέων προκειμένου να καθοριστούν οι ακριβείς δράσεις στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2018

«Φοβόμαστε να πάμε στο νεκροταφείο να ανάψουμε τα καντήλια των αγαπημένων μας που έχουμε χάσει , φοβόμαστε να πάμε τα παιδιά στο σχολείο , φοβόμαστε να πάμε στα χωράφια . Αυτό πρέπει να σταματήσει ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ»!


Ένα απόγευμα  του Μαρτίου το 2018 συγκεντρώθηκαν στην πλατεία του χωριού για μια πρώτη συνέλευση με σκοπό να συζητήσουν τις περαιτέρω δράσεις τους για τα σχεδόν καθημερινά πλέον κρούσματα εγκληματικότητας που αντιμετωπίζουν ακόμα και μέρα μεσημέρι .

«Κάποιοι συνεχώς κωφεύουν στο μεγάλο μας πρόβλημα» , διαμαρτυρήθηκαν οι κάτοικοι.


Οι δημοτικοί σύμβουλοι Χρήστος Μελέτης και Χρήστος Ζαχαριάς (κάτοικοι της περιοχής) δήλωσαν πως εάν η Δημοτική Αρχή δεν δώσει άμεσα λύση θα ανεξαρτοποιηθούν .  θα καλέσουν όλους τους αρμόδιους φορείς για να συζητήσουν και να δώσουν λύση στη μάστιγα που έχει ταλαιπωρήσει τα Εξαμίλια αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Σκληρός ήταν και στις δηλώσεις του και ο πρόεδρος Εξαμιλίων Αλέξανδρος Βλάσσης “Θα αποσχιστούμε από τον Δήμο εαν δεν πάρουν άμεσα μέτρα για την προστασία μας”

27 Μαρτίου 2018
Παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, οι κάτοικοι των Εξαμιλίων έδωσαν το παρόν στην συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στην πλατεία του χωριού, σχετικά με την παραβατικότητα της περιοχής. Όλοι οι φορείς ήταν παρόντες στην συνέλευση δείχνοντας την συμπαράστασή τους και έχοντας ως στόχο την οριστική πάταξη της εγκληματικότητας που δυσκολεύει την καθημερινότητα των κατοίκων των Εξαμιλίων. Ζητούν από την Πολιτεία, η οποία είναι αρμόδια για την ασφάλεια των πολιτών, να προστατεύσει τους κατοίκους με οποιοδήποτε τρόπο, ώστε να λυθεί το πρόβλημα της παραβατικότητας.

Πηγή Βίντεο: peloponnisosnews.gr

ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΑΠ ΤΑ ΠΑΛΙΑ....

Στον καιρό των Τσιγγάνων
εφημ ΤΟ ΒΗΜΑ, Λώρη Κέζα 18.2.2009

Τον αγαπάμε τον γύφτο, αρκεί να είναι σε απόσταση- ας πούμε σε ταινία του Κουστουρίτσα.
Στην καθημερινότητά μας, αν τύχει να συνυπάρξουμε με Τσιγγάνους, απλώς τους απεχθανόμαστε.
Η σκληρή διατύπωση δεν απορρέει από διαίσθηση αλλά από δικαστικές αποφάσεις.
Η Ελλάδα έχει τις περισσότερες καταδίκες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος Ρομά: τέσσερις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων και μία από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Καταδίκες που πιστοποιούν τη γενικευμένη άποψη: καλοί οι καταυλισμοί, αρκεί να μην είναι στα μούτρα μας. Η νέα έκθεση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου βάζει θεωρητικό πλαίσιο σε ιστορίες που όλοι έχουμε ακούσει. Και όλοι έχουμε ακούσει κάποια, επειδή οι Τσιγγάνοι δεν είναι λίγοι. Μάλλον έχουν φτάσει τις 250.000 στην Ελλάδα. Εχουν αυξηθεί από τους Αλβανούς και τους (πρώην) Γιουγκοσλάβους, αλλά οι υπολογισμοί γίνονται κατά προσέγγιση.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν μια αληθινή ιστορία για να δούμε πόση σχέση έχει με την έκθεση.
Σε δήμο της περιφέρειας φτάνουν μερικές δεκάδες οικογένειες με Ντάτσουν, αντίσκηνα, χαρτόκουτες. Βρίσκουν ένα καλό σημείο κάπως μακριά από τα σπίτια και αραδιάζουν τα συμπράγκαλα. Επειδή είναι χειμώνας, κρυώνουν, οπότε κόβουν κλαδιά από μια ελιά για να ζεσταθούν. Μετά ένα δίμηνο το τοπίο έχει αλλάξει: τα αιωνόβια δέντρα έχουν γίνει καυσόξυλα, τα σκουπίδια είναι βουνό και... χμμμ, δεν υπάρχει τουαλέτα. Ο ιδιοκτήτης του ελαιώνα παρακαλάει και απειλεί την Αστυνομία και τις εκλεγμένες Αρχές να παρέμβουν. Του εξηγούν ότι δεν μπορούν να ασκήσουν βία, άνθρωποι είναι κι αυτοί, έχουν παιδιά, και συνεχίζουν με διάφορα άλλα συμπονετικά. Τι καταλάβατε από την αφήγηση; Οτι ο Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής έχει λάβει κονδύλια για την υποδοχή των Τσιγγάνων. Τα χρήματα σκορπίζονται αλλού, αλλά πρέπει να υπάρχει δείγμα της μειονότητας, μην τυχόν έρθει κανένας ελεγκτής από την Ευρώπη.

Για να χτιστούν σπίτια Τσιγγάνων υπάρχουν προγράμματα. Η Ελλάδα απορρόφησε 28,7 εκατ. ευρώ από το 2000 ως το 2005. Τα ποσά είναι ελάχιστα σε σχέση με αυτά που θα μπορούσε να λάβει. Απλώς δεν ζητεί κανείς περισσότερα. Οι αιρετοί δεν θέλουν να μπλέξουν με το «τσιγγαναριό»- θεωρούν ότι η ένταξη των Ρομά στην κοινότητά τους δεν είναι επιθυμητή από τους ντόπιους. Κάποιες φορές μπήκαν σε προγράμματα εκ του πονηρού. Στον Νομό Ηλείας ένας βουλευτής του ΠαΣοΚ χάρισε σε άσχετες φτωχές οικογένειες λυόμενα σπίτια που είχαν παραληφθεί από πρόγραμμα ένταξης Τσιγγάνων. Οχι μόνο δεν το απέκρυψε, αλλά το διατυμπάνισε: προφανώς η αρπαγή των κατοικιών από γύφτους βελτίωνε το πολιτικό του προφίλ.

Σε γενικές γραμμές, από τα προγράμματα ένταξης αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη πέραση είναι όσα αφορούν τη μόνιμη στέγαση των Ρομά. Η αγορά οικοπέδων και η ανέγερση κτιρίων συχνά είναι προσοδοφόρες για τους εμπλεκομένους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε 92 δήμους έχουν εγκριθεί έργα υποδομών 80,54 εκατ. ευρώ (έχουν πληρωθεί 42,20 εκατ. ευρώ). Τις υπηρεσίες (γιατρούς, εκπαίδευση) τις προσπερνούν, άντε να νοικιάσουν κανένα πούλμαν να πηγαινοφέρνει τα τσιγγανάκια στο σχολείο.

Τι μπορεί να φέρει ο χρόνος στους Τσιγγάνους, που λέγαμε, εκείνους που έκαναν κατάληψη στον Ελαιώνα; Στην περίπτωση που όλα πάνε πρίμα, οι Αρχές θα αγοράσουν οικόπεδο και οι ίδιοι θα μπορέσουν να πάρουν στεγαστικό δάνειο- με κρατική εγγύηση. Μέχρι στιγμής έχουν εκταμιευτεί 9.000 δάνεια των 60.000 ευρώ. Παρ΄ ότι δεν γίνεται κανένας έλεγχος για το πού πάνε τα χρήματα, δεχόμαστε ότι συμβάλλουν στην ανέγερση κατοικιών. Υπάρχουν κονδύλια για να ανοίξουν δρόμοι ως την κοινότητά τους, να φτάσει το ρεύμα, να υπάρξει αποχέτευση. Να ήταν μόνο αυτά; Ως και παιδικές χαρές σχεδιάζονται. Πολυτελείας. Προσέξτε όμως τη λεπτομέρεια: ο δήμος εξασφαλίζει ένα κομμάτι γης. Οχι μέσα στην καρδιά της πόλης, αλλά κάπου εκεί, όπου υπάρχει καθαρός αέρας, να μη βλεπόμαστε και πολύ. (Υπάρχει κάποια πιο ευγενής λέξη από το «γκέτο»;)

Ας μην κοροϊδευόμαστε, η συνύπαρξη είναι δύσκολη. Οσο κι αν αγαπάμε τις τσιγγάνικες μελωδίες στο βιολί, είναι δύσκολο να αποδεχθούμε έναν τρόπο ζωής που μάλλον προσβάλλει τον δυτικό πολιτισμό. Από την άλλη όμως δεν είναι ανάγκη να έχει σπουδάσει κανείς κοινωνιολογία για να καταλάβει ότι οι Τσιγγάνοι, εκείνοι εκεί του Ελαιώνα, αν είχαν καλοριφέρ δεν θα έκαιγαν τα δέντρα, κι αν είχαν WC, δεν θα πήγαιναν στα χωράφια.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ...

Θύελλα αντιδράσεων προκάλεσε η απόφαση , σύμφωνα με την οποία ο 35χρονος Τ.Π που κατηγορείται για το φόνο του 52χρονου τσιγγάνου, αφήνεται ελεύθερος με τους περιοριστικούς όρους της άμεσης απομάκρυνσης από την ευρύτερη περιοχή της Κορινθίας και της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα ενώ πρέπει να δίνει το παρών σε αστυνομικό τμήμα.

"Βράζουν" οι συγγενείς του θύματος - "Θα μας κάνουν φονιάδες" λέει ο γιος του.

«Η δικαιοσύνη, η κυρία ανακριτής και η κυρία εισαγγελέας συμφώνησαν, ότι η προσωπικότητα του κατηγορουμένου και οι συνθήκες του εγκλήματος δεν επέτρεπαν την προσωρινή κράτησή του… Είναι μια δύσκολη απόφαση. Οι δύο ταγοί της δικαιοσύνης μετά από τρεισήμισι ώρες σύσκεψη, εξέδωσαν αυτή την απόφαση δίνοντας ένα μήνυμα, ότι η ασφάλεια των πολιτών πρέπει να είναι η άμεση προτεραιότητα των πολιτικών
. Οι συνθήκες είναι πάρα πολύ δύσκολες στην Ελλάδα. Στην Κορινθία έχει αποδυναμωθεί εντελώς η αστυνομική δύναμη, τρία περιπολικά αστυνομεύουν μια τεράστια περιοχή. Θα πρέπει αυτό το δράμα, που χάθηκε η ζωή ενός ανθρώπου, όποιος κι αν ήταν αυτός, ό,τι και αν επρόκειτο να διαπράξει και συγχρόνως που καταστράφηκε μια οικογένεια και αναγκάζεται να ξεσπιτωθεί, να φύγει από τη δουλειά του και να αλλάξει εντελώς κοινωνικό του περιβάλλον. Να μην περάσει απαρατήρητο» είπε για την εξέλιξη της υπόθεσης, ο δικηγόρος του κατηγορούμενου, Αλέξης Κούγιας.

ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

Για όποιον ζει στην Κόρινθο η δολοφονία ενός Ρομά από κάποιον κάτοικο της περιοχής η ο θάνατος κάποιου κατοίκου στο χωράφι η στον δρόμο η στο σπίτι του κατά την διάρκεια μιας κλοπής όπου τα πράγματα δεν πήγαν και τόσο καλά ήταν κάτι εξίσου αναμενόμενο και για τα δύο. Το ποιο θα συνέβαινε πρώτο ήταν μάλλον θέμα τύχης. Θύτης και θύμα είναι και οι δύο ακουσιοι πρωταγωνιστές σε ένα δράμα για το οποίο ο πραγματικός υπεύθυνος είναι οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην χώρα μετά από δέκα χρόνια ακραίας αντικοινωνικής πολιτικής που επιβάλλεται από τα λεγόμενά μνημόνια.
Οι Ρομά εξαθλιωμένοι και στο περιθώριο της κοινωνικής πραγματικότητας έχουν καταλήξει πραγματική μάστιγα για την περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό πως στον κεντρικό δρόμο που ενώνει χωριά όπως η Ξυλοκέριζα τα Εξαμίλια και ο Σολωμός ο κίνδυνος δεν περιλαμβάνει μονάχα κάποιο τροχαίο ατύχημα αλλά και μια επίθεση από κάποια συμμορία με ιδιαίτερη προτιμηση σε ηλικιωμένους οδηγούς η ανεμελους τουρίστες ποδηλάτες. Οι επιθέσεις στα χωράφια σε ηλικιωμένους αγροτες, η κλοπή αγροτικών εργαλείων και αυτοκινήτων η πλήρης λεηλασία της παραγωγής η καταστροφή των υποδομών όπως περιφράξεων, σωληνώσεων αλλά και ολόκληρων κτισμάτων με σκοπό τα ελάχιστα ευρώ που αποδίδει η ανακυκλωση των μεταλλικών μερών αποτελεί την καθημερινή κανονικότητα σε όλο και περισσότερο εκτεταμένα εδάφη της περιοχής εδώ και περισσότερο από δέκα χρόνια. Με δεδομενο πως οι ψυχικές αλλά και οι οικονομικές αντοχές των παραγωγών είναι εξαιρετικα περιορισμένες μετά την λεηλασία που έχουν υποστεί τα εισοδήματα τους από τα αλλεπάλληλα πακέτα διάσωσης της χώρας ελάχιστα απέχουμε από το να καταστούν ολόκληρες περιοχές ακατάλληλες για την αγροτική εργασία.
Ούτε η ηθικολογία της αριστερας ούτε οι κραυγές της ακροδεξιάς η της τυπικής βλακείας που κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο μπορούν να βοηθήσουν τώρα.
Η συνήθης συνθηματολογία της προοδευτικής μερίδας περί φασισμού ρατσισμού και στερεωτυπων που εκτοξεύονται εδώ και καιρό σε οποιον προσπαθεί να εκθέσει το πρόβλημα λειτουργεί εξίσου καταστροφικά όσο και η ηθελημένα στρεβλή παρουσίαση του ζητήματος με φυλετικούς αντί για κοινωνικοπολιτικούς όρους. Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος είναι η αναγνώριση του. Η δολοφονία ενός ανθρώπου ευτυχώς παραμένει ένα γεγονός ικανό να δράσει ως καταλύτης απέναντι σε αυτούς που επιχειρούν να κρύψουν την πολιτική και ιδεολογική τους αδυναμία να το αντιμετωπίσουν, με την απόκρυψη και την υποβάθμιση του.
Το γεγονός πως δύσκολα μπορεί να προσδώσει κάνεις ρατσιστικό κίνητρο στον δράστη καθώς από ότι γνωρίζουμε μέχρι τώρα ούτε μέλος καποιας φασιστικής η ρατσιστικής οργάνωσης είναι ούτε κάποιος από τους γνώριμους νταηδες της επαρχίας αλλά μάλλον χαρακτηρίζει τον μέσο τυπικό όρο του κατοίκου της περιοχής, μας απαγορεύει να προσδώσουμε προσωπικό χαρακτήρα στο έγκλημα αναδεικνύοντας την πραγματική κοινωνική του φύση. Το γεγονός πως η ανοχή των κατοίκων υπήρξε και εξακολουθεί να είναι εξαιρετική και η απουσία βίαιων προστριβών μεταξύ των κοινοτήτων παρόλα τα προβλήματα δεν μας επιτρέπει να αποδώσουμε το έγκλημα σε κάποιον μυστηριώδη και κακό συλλογικό χαρακτήρα των κατοίκων. Αυτός που προσπαθεί να ξεμπερδεψει από το πρόβλημα με επιθετικούς χαρακτηρισμούς καθίσταται συνένοχος στο επόμενο.
Το να πράξει κάνεις το αυτονόητο δηλαδή να καταδικάσει την αυτοδικια ως κοινωνικά εκμαυλιστικο και ηθικά καταστρεπτικό αναχρονισμό δεν αρκεί. Πρέπει να αναλύσει τις αιτίες του αναχρονισμου για να τις βρει στην κυριαρχία του ανταγωνισμού στην αποδόμηση του κοινωνικού κράτους στον κοινωνικό εκφασισμο θυτών και θυμάτων που προκαλεί η οικονομική και πολιτική πραγματικότητα που ονομάζουμε νεοφιλελευθερισμό.

Αυτά βέβαια είναι πράγματα δύσκολα και όποιος δεν είναι διατεθιμενος να ρισκάρει την βολή του για χάρη μιας κοινωνικής επανάστασης μπορεί να ξεμπερδεψει με ένα σύνθημα. Φασίστας και σκατογυφτος δύο λέξεις που εξασφαλίζουν έναν σίγουρο θανατο για τον επόμενο.

Κώστας Σταμάτης

πηγή: e-korinthos

Ανακοίνωση της Αντιρατσιστική-Αντιφασιστικής Πρωτοβουλίας Κορίνθου για τη δολοφονία του Ρομά και το κάλεσμα συμπαράστασης στο διαδίκτυο

Τους τελευταίους -δύο τουλάχιστον- αιώνες η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι αναμφισβήτητα η πρωταρχική αξία των ανθρώπινων κοινωνιών τουλάχιστον σε επίπεδο διακηρύξεων. Η αναγνώριση αυτής της αξίας κάνει τους ανθρώπους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και ιδιαίτερα το κίνημα των ανθρώπινων δικαιωμάτων να αγωνίζονται με κάθε τρόπο για να προστατεύουν τον άνθρωπο και τη ζωή του από κάθε βαρβαρότητα και από κάθε απειλή. Αποτελεί επομένως πρωτόγνωρη οπισθοδρόμηση, εξαιτίας του τραγικού γεγονότος της δολοφονίας του συνανθρώπου μας στο Σολομό την περασμένη Κυριακή, ο καταιγισμός αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα που έθεταν σε αμφισβήτηση την αυτονόητη αυτή κατάκτηση της προτεραιότητας της ανθρώπινης ζωής έναντι της όποιας ιδιοκτησίας.

Ξαφνικά γυρίσαμε σε έναν ιδιότυπο μεσαίωνα που με κραυγές και κηρύγματα μίσους κάθε κατάκτηση στο χώρο των ανθρώπινων δικαιωμάτων που επιτεύχθηκε με αγώνες και αίμα μπήκε σε δεύτερη μοίρα, γιατί στην ιδιότυπη αντίληψη περί δικαιοσύνης όσων έλεγαν λίγο πολύ «πήγαινε γυρεύοντας ο «γύφτος» η ζωή βαραίνει λιγότερο από δύο κότες ή από όποιο άλλο περιουσιακό στοιχείο!

Το αποκορύφωμα αυτής της σκοταδιστικής λογικής ήταν το κάλεσμα που δημοσιεύτηκε στα κοινωνικά δίκτυα που καλούσε τους Κορίνθιους και τις Κορίνθιες «να δώσουμε Ειρηνικό μα βροντερό παρών στα δικαστήρια Κορίνθου ώστε να εκφράσουμε την συμπαράσταση μας στο συνάνθρωπό μας»)! Σε τι ακριβώς μας καλούσε να συμπαρασταθούμε το κάλεσμα; Στη δολοφονία ενός ανθρώπου τον οποίο ο θύτης στη συνέχεια πέταξε σε ένα εγκαταλειμμένο λατομείο διαπράττοντας μια δεύτερη ύβρη, την ατίμωση του νεκρού που ήδη από την αρχαιότητα θεωρούταν ύψιστη παράβαση των ηθικών κανόνων που συνέχουν μια κοινωνία.  Κάθε όριο σεβασμού και ανθρωπιάς, αλλά και κάθε όριο λογικής που θεωρεί τα ανθρώπινα δικαιώματα πρωταρχική αρχή έχει πλέον καταπατηθεί βάναυσα!

Σαν Κορίνθιοι και Κορίνθιες λοιπόν και εμείς, μέλη της Αντιρατσιστικής – Αντιφασιστικής Πρωτοβουλία Κορίνθου, απαντάμε στο κάλεσμα, αλλά και σε κάθε τέτοιου είδους λογική που αναπαράγεται στα κοινωνικά δίκτυα και δηλητηριάζει όλη την κοινωνία ότι ο ρατσισμός και η λογική του μίσους δεν έχουν θέση στον τόπο μας, αλλά και πουθενά! Στην υπαρκτή υποβάθμιση και εκμετάλλευση των συμπολιτών και συνανθρώπων μας Ρομά που ζουν στον καταυλισμό στα Εξαμίλια, στο Ζευγολατιό και σε πολλές περιοχές ανά την επικράτεια και στα υπαρκτά προβλήματα που δημιουργεί η εξαθλίωση αυτή πρώτα στους ίδιους του Ρομά που τα υφίστανται και μετά στις όμορες κοινωνίες, πρέπει επιτέλους να απαντήσουμε σπάζοντας τη σιωπή και την απραξία.

Πρώτα καταλογίζοντας τις ευθύνες που αφορούν:

Όλες τις κυβερνήσεις που διαχρονικά δεν έκαναν τίποτα για να διασφαλίσουν την ισοτιμία όλων των πολιτών, όπως είναι υποχρεωμένες από το ίδιο το Σύνταγμα να κάνουν. Και στην κυβέρνηση των τελευταίων τεσσάρων χρόνων φυσικά που σε επίπεδο διακηρύξεων θεωρεί τα ανθρώπινα δικαιώματα προτεραιότητα, αλλά που στο συγκεκριμένο τομέα βέβαια δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα!
Τις εκάστοτε δημοτικές και περιφερειακές διοικήσεις, που αρκούνται σε προεκλογικά πυροτεχνήματα, αλλά «λάμπουν» με την απόλυτη απουσία πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Τις αστυνομικές αρχές που ανέχονται τα κυκλώματα παρανομίας που λυμαίνονται πρώτα απ’ όλα τους Ρομά και τους βυθίζουν στην εξάρτηση και την απελπισία και ύστερα όλες τις όμορες κοινωνίες.
Όλους εμάς που ενώ ξέρουμε δε δρούμε, αλλά ανεχόμαστε αυτήν την αδιανόητη εκμετάλλευση και ιδιότυπη υποδούλωση των συμπολιτών μας και βολευόμαστε με τη συντήρηση του αδιανόητου.
Την ίδια την κοινότητα των Ρομά, που αν και ο τελευταίος υπεύθυνος για την όλη κατάσταση, ανέχεται την άθλια αυτή εκμετάλλευση που υφίσταται από τα κάθε λογής κυκλώματα.

Αντιρατσιστική-Αντιφασιστική Πρωτοβουλία Κορίνθου.

ΤΩΡΑ ΞΕΡΕΙΣ ΜΠΑΛΑΜΕ....

ΟΧΙ ΣΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ!