Η ΜΗΔΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΙΑΣΟΝΑΣ,η φυγή στην Κόρινθο,η φοβερή εκδίκηση!

Το όνομα Μήδεια προέρχεται από το ρήμα μέδομαι, το οποίο σημαίνει προνοώ, μελετώ, διαλογίζομαι και φροντίζω, καθώς και επινοώ, μηχανεύομαι. Στη ενεργητική του διάθεση, μέδω, το ρήμα αποκτά τη σημασία του εξουσιάζω, προστατεύω. Ετυμολογικά το όνομα Μήδεια είναι συγγενές με το όνομα Μέδουσα, αυτό της θαλάσσιας γοργόνας.

ΜΗΔΕΙΑ 1969,ΠΙΕΡ ΠΑΟΛΟ ΠΑΖΟΛΙΝΙ ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ

 Κάλυκας-Κρατήρας:
Η Μήδεια  προσπαθώντας να ξεφύγει από την Κόρινθο επάνω σε ένα ιπτάμενο ερπετοφόρο άρμα αφού σκότωσε τα παιδιά της. Ο Ιάσονας πενθεί τα παιδιά τους σε ένα βωμό. 400 π.Χ.

Ο μύθος της Μήδειας είναι από τους δημοφιλέστερους στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία ήδη από τον 8ο αι. π.Χ., γεγονός το οποίο αποδεικνύεται από την πληθώρα των κειμένων τα οποία αναφέρονται σε αυτόν. Κατά τον 5ο αι. π.Χ. η Μήδεια εμφανίζεται τόσο στον Πίνδαρο, όσο και στο πασίγνωστο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη. Τον 3ο αι. π.Χ. ο Απολλώνιος Ρόδιος, στα Αργοναυτικά, προσέδωσε στο μύθο την επική του διάσταση, ενώ κατά τον 1ο αι. μ.Χ. τόσο ο Οβίδιος (ο οποίος μάλιστα πραγματεύτηκε το μύθο σε τρία έργα του), όσο και ο Γάιος Βαλέριος Φλάκκος και ο Σενέκας ασχολήθηκαν με τη Μήδεια. Το ενδιαφέρον το οποίο προσελκύει ο μύθος διαφαίνεται και από τις διάφορες αναφορές σε αυτόν από αρχαίους ποιητές, φιλοσόφους και ρήτορες.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Μήδεια ήταν κόρη του Αιήτη, βασιλιά της Κολχίδας, και της Ωκεανίδας Ιδυίας. Αρχικά, ο μύθος την παρουσιάζει ως μια όμορφη και ερωτευμένη πριγκίπισσα που βοηθά τον Ιάσονα να κλέψει το Χρυσόμαλλο Δέρας. Αυτός της ο ρόλος την καθιστά «αρωγό-κόρη», η οποία ως χαρακτήρας απαντά σε πλήθος μύθων και παραμυθιών διάφορων πολιτισμών. Αργότερα, όμως, στο μύθο ο ρόλος αυτός αποδομείται πλήρως και η Μήδεια εμφανίζεται ως η οργισμένη και εκδικητική γυναίκα που η δίψα της για εκδίκηση την οδηγεί στο φόνο των ίδιων της των παιδιών. Αυτό την καθιστά αρχετυπική μορφή του θηλυκού «δαίμονα», ο οποίος δε σταματά πουθενά αν δεν ικανοποιήσει την εκδικητική του μανία.

Ήδη από την αρχή του μύθου η Μήδεια, έχοντας βοηθήσει τον εραστή της Ιάσονα να αποκτήσει το Χρυσόμαλλο Δέρας και προκειμένου να καθυστερήσει τον πατέρα της Αιήτη, ο οποίος τον καταδίωκε, δε δίστασε να τεμαχίσει τον αδερφό της Άψυρτο και να διασκορπίσει το διαμελισμένο σώμα του στη θάλασσα, ώστε να αναγκάσει τον πατέρα της να περισυλλέξει τη σορό του. Ο φόνος του αδερφού της δεν είναι παρά η προοικονομία της δολοφονίας των γιων της, γεγονός που προμηνύεται επίσης από τη συμφωνία της με τον Ιάσονα να εκδικηθούν τον Πελία, φονιά του πατέρα και του αδερφού του.

Medea by Anselm Feuerbach, 1873.

 Η Μήδεια δε δίστασε να πείσει τις κόρες του Πελία να τεμαχίσουν και να βράσουν το σώμα του πατέρα τους, καθώς υποτίθεται πως έτσι θα κατόρθωναν να τον ξανακάνουν νέο. Όταν η δολοπλοκία φανερώθηκε και το ζεύγος καταδιώχθηκε από τον Άκαστο, γιο του Πελία, η Μήδεια και ο Ιάσονας κατέφυγαν στην Κόρινθο. Εκεί έζησαν ευτυχισμένα ώσπου ο Ιάσονας την άφησε καθώς ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Γλαύκη, κόρη του Κρέοντα. Η άγρια φύση της Μήδειας ξύπνησε για ακόμα μία φορά, όταν, για να εκδικηθεί τη Γλαύκη, της έστειλε ως δώρο για το γάμο της ένα δηλητηριασμένο χιτώνα, που μόλις τον φόρεσε την έκαψε.

Κορύφωση της εκδικητικής της μανίας αποτελεί ο αποτρόπαιος φόνος των δύο γιων της, του Φέρητα και του Μέρμερου, που τους είχε αποκτήσει με τον Ιάσονα, τους οποίους έπνιξε πιθανότατα στο ιερό της Ήρας Ακραίας στην Περαχώρα. Η παιδοκτονία της Μήδειας χαίρει πολλαπλών ερμηνειών από τους αρχαίους συγγραφείς. Η εκδοχή του Ευμήλου, την οποία παραδίδει ο Παυσανίας, περιγράφει μια απροσχεδίαστη δολοφονία και αντιπαραβάλλεται με την εκδοχή του Ευριπίδη (Μήδ. 1379), ο οποίος την περιγράφει ως μια αδίστακτη δολοφόνο. Άλλες εκδοχές συγκλίνουν στο ότι η Μήδεια δολοφόνησε τον Κρέοντα και τράπηκε σε φυγή στην Αθήνα αφήνοντας τους γιους της στην Ήρα Ακραία, όπου τα δύο αγόρια δολοφονήθηκαν από τους Κορίνθιους ως αντίποινα για το φόνο του βασιλιά τους.

Η συνέχεια του μύθου της Μήδειας στην Αθήνα παραδίδεται από τον Πλούταρχο. Όταν ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα από την Τροιζήνα, η Μήδεια τον αναγνώρισε και έπεισε τον πατέρα του, το βασιλιά Αιγαία, με τον οποίο είχε ήδη αποκτήσει ένα γιο, το Μήδο, να θανατώσει το μυστηριώδη ξένο. Τη στιγμή που ο Θησέας ετοιμαζόταν να πιει το δηλητήριο, το οποίο είχε προετοιμάσει η ίδια η Μήδεια, ο Αιγαίας τον αναγνώρισε και του το πέταξε από τα χέρια. Για ακόμα μία φορά η Μήδεια τράπηκε σε φυγή και κατέφυγε στη χώρα των Μήδων, οι οποίοι ονομάστηκαν έτσι από εκείνη.
Στο τέλος της Θεογονίας ο Ησίοδος (Θ. 1001) αναφέρει πως οι Μήδοι πήραν το όνομά τους από το Μηδέα (όχι Μήδο), γιο της Μήδειας και του Αιγέα.
Ο μύθος της Μήδειας έχει σχετιστεί με λατρευτικές παραδόσεις τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Κόρινθο. Στο Δελφίνιο της Αθήνας το όνομά της είχε συνδεθεί με ένα μνημείο όπου εορταζόταν κάθε χρόνο η αποτυχημένη απόπειρά της να δολοφονήσει το Θησέα. Τέλος, στην Κόρινθο η Μήδεια σχετιζόταν με μια ετήσια εκδήλωση η οποία περιλάμβανε επτά νεαρά αγόρια και επτά νεαρά κορίτσια.

MEDEA.KLIMT

Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ

Η Μήδεια έχει συγγένεια με την Κίρκη. Είναι κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη· κατά συνέπεια είναι εγγονή του Ήλιου κι ανιψιά της Κίρκης. Μητέρα της είναι η Ωκεανίδα Ιδυία (ή κατά τον Διόδωρο η Εκάτη, οπότε η Μήδεια κι η Κίρκη είναι αδελφές). Χωρίς τη βοήθεια της Μήδειας ο Ιάσων δεν θα μπορούσε να πάρει το Χρυσόμαλλο Δέρας, το οποίο βρισκόταν σε δένδρο, που το φύλαγε ένα τυλιγμένο γύρω του φίδι. Η συγγένεια της Μήδειας με την Κίρκη, το όνομα Ιάσων (αυτός που ιατρεύει) και το ξύλο, που περιελίσσεται το φίδι, μας παραπέμπουν στο DNA. Δεδομένου, ότι οι μύθοι είναι πολυ επίπεδοι, κι απαιτείται διεπιστημονική προσέγγιση για την ερμηνεία τους, εξετάζοντας την Αργοναυτική Εκστρατεία με το παραπάνω σκεπτικό υποθέτουμε, ότι περιγράφεται αλληγορικά η πορεία της Ιατρικής Επιστήμης προς την ανακάλυψη του DNA. Δεν είναι όμως μόνον αυτό. Η Μήδεια στην Ιωλκό έπεισε τις κόρες του Πελία, πως ήταν ικανή να ξανακάνει νέο τον πατέρα τους, ο οποίος άρχιζε να γερνάει. Τους το απέδειξε υποβάλλοντας σε πειραματικές συνθήκες ένα γέρικο κριάρι (το έβαλε σε λέβητα με φάρμακα). Η επίδειξη πέτυχε κι έτσι εφαρμόστηκε και στον Πελία, χωρίς όμως επιτυχία. Η καταλυτική λεπτομέρεια, ότι τα παιδιά της παρουσιάζεται, ότι τα σκότωσε η ίδια η Μήδεια από εκδικητική ζηλοτυπία, είναι εύρημα του Ευριπίδη. 

Το μύθο της «Μήδειας» πραγματεύτηκε κι ο Αισχύλος στο έργο του «Διονύσου τροφοί», καθώς κι ο Σοφοκλής στον «Αιγέα» και στις «Πελιάδες». Τα έργα αυτά δυστυχώς δεν διασώθηκαν. Σώθηκε μόνο η «Μήδεια» του Ευριπίδη· εξαφανίστηκαν επίσης τα άλλα δύο δράματα της τριλογίας, καθώς και το σατυρικό δράμα που τη συνόδευε. Η «Μήδεια» του Ευριπίδη (431 π.Χ.) είναι το μόνο ίσως κείμενο, όπου υπονοείται ο φόνος των παιδιών. Μετά από προσεκτική μελέτη του όμως, προκύπτει κάτι καταπληκτικό, που ανατρέπει όλα όσα νομίζαμε, ότι γνωρίζαμε για τη «Μήδεια», καθ’ ότι ούτε στη «Μήδεια» του Ευριπίδη αποδεικνύεται, ότι η Μήδεια σκότωσε τα παιδιά της! Η επίμαχη σκηνή περιγράφεται στο τέλος του έργου. 

Στο Αρχαίο Ελληνικό Δράμα καμία σκηνή φόνου δεν λαμβάνει χώρα ενώπιον των θεατών. Στην «ορχήστρα» είναι ο Χορός, ενώ ακούγονται οι φωνές των παιδιών –που λένε ότι η μητέρα τους πλησιάζει με ξίφος– από το παρασκήνιο, το οποίο είναι ο ναός της Ακραίας Ήρας. (Διαβάστε προσεκτικά τους στίχους από 1.277 έως το τέλος). Εμφανίζεται κατόπιν ο Ιάσων και ακούει από τον Χορό, ότι η Μήδεια σκότωσε εξ αιτίας του τα παιδιά τους. –Που είναι σκοτωμένα (ρωτάει), μέσα η έξω; -Αν ανοίξεις την πόρτα, θα δεις τον φόνο των δικών σου παιδιών (απαντάει ο Χορός). Παρουσιάζεται τότε η Μήδεια έτοιμη να φύγει. Λογομαχεί με τον Ιάσονα, ο οποίος της ζητάει να θάψει και να κλάψει τα παιδιά του. Η Μήδεια όμως αρνείται και προφασίζεται, ότι θέλει να τα θάψει η ίδια στο τέμενος του ναού της Ήρας, για να μην τα καθυβρίσουν οι πολέμιοι.
 Η λογομαχία συνεχίζεται κι η Μήδεια του αρνείται ακόμα και να τα χαϊδέψει, να τα φιλήσει ή να τα αγκαλιάσει και, χωρίς κανένας να διαβεβαιώσει, ότι τα παιδιά είναι πράγματι σκοτωμένα, τελειώνει η τραγωδία.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ

Το γεγονός, ότι –σύμφωνα με τον Ευριπίδη– η Μήδεια δεν αποδεικνύεται, ότι σκότωσε τα παιδιά της, αλλά μάλλον σκηνοθέτησε τον φόνο για τους δικούς της λόγους (προκειμένου να τα προστατέψει), σε συνάρτηση και με συγκερασμό αρκετών άλλων μεμονωμένων διασωθεισών παραδόσεων άλλων αρχαίων συγγραφέων (πχ. Απολλόδωρου 1,127 κ.ε. και 1,144 κ.ε., Παυσανία 2,3,6-11, Σχόλια στον Πίνδαρο, Ολύμπια 13,74 κ.λ.π.), μας οδηγεί στις εξής δύο εκδοχές: • Είτε πως οι Κορίνθιοι οργάνωσαν φόνο εναντίον της κι εναντίον των παιδιών της, οπότε αυτή μεν γλίτωσε, τα παιδιά της όμως τα σκότωσαν οι Κορίνθιοι μέσα στο ναό, είτε πως • Κάθε παιδί που γεννούσε η Μήδεια το έβαζε στο ναό της Ακραίας Ήρας στην Κόρινθο, προκειμένου να το κάνει αθάνατο, αλλά αυτή η διαδικασία το σκότωνε.

 Η δεύτερη αυτή εκδοχή παρουσιάζει περισσότερο ενδιαφέρον, καθ’ ότι μοιάζει με την προσπάθεια, που είχε κάνει η Μήδεια να ξανανιώσει τον Πελία. Ενώ με το κριάρι τα κατάφερε, με τους ανθρώπους τα πράγματα ήταν δυσκολότερα. Οι περιγραφές αυτές μας θυμίζουν τις προσπάθειες των επιστημόνων της εποχής μας, τα γενετικά πειράματα των οποίων άρχισαν να έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα στα ζώα (πρόβατο «Ντόλυ»), αλλά είναι δύσκολο να εφαρμοσθούν στον άνθρωπο. Στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία έχουμε πολλές περιγραφές θεών, που πετάνε με το άρμα τους, που συνήθως το σέρνουν πτερωτά άλογα. Η Μήδεια όμως, φεύγοντας από την Κόρινθο για την Αθήνα, δεν πήγε επιγείως, αλλά χρησιμοποίησε ιπτάμενο άρμα, που το έσερναν δύο φίδια! Το επίπεδο, στο οποίο είχε φθάσει η Ιατρική και η ποιότητα ζωής της «Χρυσής Εποχής» περιγράφεται από τον Ησίοδο ως εξής: «Σαν θεοί ζούσαν (οι άνθρωποι) έχοντας ανέγνοιαστη ψυχή χωρίς ολότελα κόπους και πόνο κι ούτε τα φοβερά γεράματα ήταν επάνω τους· και πάντα ίδιοι στα πόδια και στα χέρια χαίρονταν στα συμπόσια έξω απ’ όλα τα κακά και πέθαιναν σα δαμασμένοι από τον ύπνο» («Έργα και Ημέραι», 112-117).

Victor Mottez - Medea.

Η "Μήδεια" του Ευριπίδη, αποτελεί μια από τις πιο τραγικές ηρωίδες του αρχαιοελληνικού θεάτρου. Ερμηνεύτηκε από σημαντικές μορφές του ελληνικού θεάτρου και της όπερας.
Η Μήδεια του Ευριπίδη παρουσιάστηκε στο αθηναϊκό κοινό το 431 π. Χ. σε μια εποχή που ο κλασικός ελληνικός κόσμος είναι έτοιμος να περάσει στον εμφύλιο σπαραγμό και στη φάση της παρακμής του


Ας θυμηθούμε κάποιες από αυτές τις σπουδαίες ερμηνείες:

Έλσα Βεργή: 1942, Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη και στον θίασο, Μάνος Κατράκης, Μήτσος Λυγίζος, Τ. Καρούσος, Δέσπω Διαμαντίδου, Αλέκα Παΐζη κ.ά. Επίσης το 1956 σε σκηνοθεσία Λάμπρου Κωστόπουλου, με Όλγα Τουρνάκη, Γκίκα Μπινιάρη,Κάρμεν Ρουγγέρη, Θόδωρο Μορίδη κ.ά.

Κατίνα Παξινού: 1956, Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή με Ελένη Ζαφειρίου, Θάνο Κωτσόπουλο, Αλέξη Μινωτή, Κάκια Παναγιώτου, Γρβγόρη Βαφιά κ.ά.

Στην φωτογραφία επάνω:
Επίδαυρος, καλοκαίρι 1956, η Κατίνα Παξινού στον ρόλο της Μήδειας σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, με την πλάτη στον φακό ο Θάνος Κωτσόπουλος στον ρόλο του Ιάσωνα, ο Νίκος Παρασκευάς (Παιδαγωγός) και πίσω η Ελένη Ζαφειρίου. (Διακρίνονται επίσης στον χορό: από αριστερά, Μάρω Κοντού, Κάκια Παναγιώτου, Μαίρη Χρονοπούλου, πίσω από την Κάκια Παναγιώτου η Δέσπω Διαμαντίδου).


Μαρία Κάλλας: Το 1962, αφού έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, τραγουδάει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου «Μήδεια» σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή.

Ελένη Χατζηαργύρη: 1976, Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού με Νίκο Τζόγια, Λυκούργο Καλλέργη, Βασίλη Κανάκη, Χρήστο Πάρλα, Αιμιλία Υψηλάντη, Μαρία Σκούντζου κ.ά.

Μελίνα Μερκούρη: 1976, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Μ.Βολανάκη, με Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Φαίδωνα Γεωργίτση, Δ. Διαμαντίδου κ.ά.

Αντιγόνη Βαλάκου: 1993, Εθνικό Θέατρο σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά με Δημήτρη Λιγνάδη, Αντώνη Θεοδωρακόπουλο, Νίκο Μπουσδούκο, Μάρθα Φριτζήλα κ.ά.

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: 1997, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, μουσική Σαββίνας Γιαννάτου με Μάγια Λυμπεροπούλου, Λάζαρο Γεωργακόπουλο, Άννα Μακράκη, Άρη Λεμπεσόπουλο κ.ά.

Ταμίλλα Κουλίεβα: 2003, Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού με Δημήτρη Ήμελλο, Κόρα Καρβούνη, Κατερίνα Ευαγγελάτου κ.ά.

 ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας σε σκηνοθεσία Α. Βασίλιεφ με την Λυδία Κονιόρδου στον ομώνυμο ρόλο που παρουσιάστηκε το βράδυ του Σαββάτου (13/09/2008) στο Ηρώδειο! Σε αυτή την τρίωρη παράσταση ο αρχαίος μύθος της Μήδειας και της Αργοναυτικής Εκστρατείας μας παραδόθηκε ευφυώς αποδομημένος από τον σκηνοθέτη o οποίος με γενναιοδωρία μας προσέφερε μαθήματα θεάτρου! 

Ο κ. Βασίλιεφ με τη σοφή και μελετημένη χρήση των συμβολισμών στην κίνηση του χορού και των ηθοποιών μέσα στο χώρο, την εκφορά του λόγου αλλά και την επιλογή των κοστουμιών και σκηνικών της παράστασης επιβεβαιώνει την πεποίθηση ότι ένας καλός σκηνοθέτης πριν από όλα είναι σκεπτόμενος και γνωρίζει πολύ καλά την δομή, ανθρωπολογία και προέλευση του αρχαίου δράματος!Στην συγκεκριμένη παράσταση η Μήδεια παρουσιάζεται όπως μας την δίδαξε ο μύθος: είναι ταυτόχρονα ο έρωτας και ο πόλεμος, θνητή και Θεά, γυναίκα και  άντρας, θύτης και θύμα. Αυτή η αντίθεση πολύ ορθά εκπροσωπείται από το σύμβολο του ταύρου που παραπέμπει στα Μινωικά ταυροκαθάψια αλλά και στους πίνακες του Πικάσο. 

Ο ταύρος που συμβολίζει τη ρώμη, το ζωώδες ένστικτο, άρα και τη διττή φύση του ανθρώπου, παραπέμπει και στο αρχετυπικό σύμβολο του Μινώταυρου της Μινωικής Κρήτης. Ο Μινώταυρος αποτελεί σύμβολο της σεξουαλικότητας, γονιμότητας και έμβλημα της Μινωϊκής μητριαρχίας. 

Η ΜΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ


3 Οκτωβρίου 2008, στο «Παλλάς». Ηρθαμε να δούμε όχι τη μυθολογική Μήδεια των σχολικών χρόνων, ούτε τη Μήδεια το Ευριπίδη, τη Μήδεια - όπερα του Κερουμπίνι, ούτε τη Μήδεια του Πιερ Πάολο Παζολίνι με τη Μαρία Κάλλας. Είμαστε εδώ για την αποκάλυψη μιας νέας Μήδειας που απέχει από τη Μήδεια της πρώτης παράστασης από την Ομάδα Εδάφους - με Ιάσονα τον Δημήτρη Παπαϊωάννου και την Αγγελική Στελλάτου Μήδεια, αλλά και από τη φεστιβαλική Μήδεια (1-5 Ιουνίου) στο Χώρο Η της Πειραιώς 260. Ηρθαμε γι' αυτή τη Μήδεια, για την οποία ο Δημήτρης Παπαϊωάννου αρνήθηκε να μιλήσει στους δημοσιογράφους, στη διάρκεια μιας πρόβας, με το σιβυλλικό εκείνο «θα κριθεί από το αποτέλεσμα».

 Τα φώτα χαμηλώνουν, το Πάθος έρχεται με ένα θρόισμα από κρατημένες αναπνοές. Το γυμνό σκηνικό του Νίκου Αλεξίου με ξύλινα επίπεδα, καρέκλες μαύρες περιμένουν τον άγνωστο θίασο που θα το ζωντανέψει. Μόνο που θίασος δεν υπάρχει. Ολοι είναι θεατές ενός δράματος που γεννήθηκε από το Φως, τον Χρόνο, το ένστικτο, το σμίξιμο αρσενικού και θηλυκού, από την αγάπη που γίνεται θάνατος, όταν προδοθεί. Μόνη πρωταγωνίστρια η ξένη, η βάρβαρη βασίλισσα της Κολχίδας, η Γυναίκα που δίνεται στον έρωτα και στη μητρότητα για να γίνει ανάπηρη από τον αβάσταχτο πόνο μιας προδοσίας με στόχο εκείνη και τα δύο τοτέμ - παιδιά της. Τρεκλίζοντας μέσα στο αρχέγονο στοιχείο του νερού, το ίδιο που έφερε τους Αργοναύτες από την Ιωλκό στη μακρινή Κολχίδα για το Χρυσόμαλλο Δέρας, η Μήδεια, με πατερίτσες τις μαύρες καρέκλες - μάρτυρες της δυστυχίας της, προχωρεί στην εκδίκηση θερίζοντας τις ζωές του Ιάσονα, της βασιλοπούλας Γλαύκης. Τα κορμιά σωριάζονται άψυχα σαν σακιά, στο ματοβαμμένο νερό, για να τα σύρει με τα δόντια του ο Σκύλος - συνείδηση που δεν έλειψε στιγμή από τη σκηνή. Οπως και ο Φοίβος Απόλλων στο βάθος της σκηνής, άγαλμα με μαρμάρινη σάρκα, περιμένει να 'ρθει η στιγμή για να επέμβει. Να αγκαλιάσει την αιματοβαμμένη εγγονή του Μήδεια με το φόρεμα - όστρακο για να φύγουν στο σκοτάδι, πέρα από το θνητό και το πρόσκαιρο. Η σκηνή σκοτεινιάζει, το χειροκρότημα αντηχεί καταλυτικό, λυτρωτικό, ύστερα από τη σιωπή και την προσήλωση που ένωσε το ετερόκλητο κοινό της «πρώτης» σε ηχηρά «Μπράβο»! Για τον Δημήτρη Παπαϊωάννου γελαστό, που πηδά πάνω στη σκηνή με τον Νίκο Αλεξίου, την Τίνα Παπανικολάου -αυτοί έμειναν από την εποχή της Ομάδας Εδάφους- και τους νέους συνεργάτες του, τον Αλέκο Γιάνναρο -φωτισμοί, COTI K. σχεδιασμός- σύνθεση ήχων, κοστούμια Θάνος Παπαστεργίου (μαζί με Δημήτρη Παπαϊωάννου), Γλυπτική, Νεκτάριος Διονυσάτος. 

Η μουσική - κολλάζ από οκτώ όπερες του Βellini, όπως και η ανθρώπινη κραυγή, το γρύλισμα του Σκύλου ήταν μαζί με το πάφλασμα του νερού, το αντίδοτο στην ένταση της σιωπής και του ερωτισμού. Ο μέγας παρών είναι πάντα ο Γιάννης Τσαρούχης, μόνιμη πηγή έμπνευσης του σκηνοθέτη Δημήτρη Παπαϊωάννου και των συνεργατών του. Από ένα πίνακά του βγαλμένος ο αξιωματικός του ναυτικού με τις χρυσές επωμίδες Ιάσονας, από τα ναυτάκια του οι Αργοναύτες με βάδισμα στυλιζαρισμένο, σαν «Θέατρο Σκιών».

 Η «Μήδεια 2» παραμένει, σύλληψη και σκηνοθεσία, του Δημήτρη Παπαϊωάννου που υπογράφει το τελικό αποτέλεσμα. Αυτό που παραμερίζει τον χορό και σβήνει τους χορευτές - ηθοποιούς από την ανθρώπινή τους υπόσταση. Ο Σερβετάλης είναι ο Σκύλος, η Ευαγγελία Ράντου είναι η Μήδεια, ο Γιάννης Νικολαΐδης με τα σκαρπίνια - βαρκούλες είναι ο Ιάσων, η Κατερίνα Λιόντου η Γλαύκη, ο Ηλιος -σαν από τη Ζωφόρο του Παρθενώνα- Φοίβος Παπαδόπουλος έχουν γίνει ένα με τον μύθο. Αλλά για να επιτευχθεί αυτό το συναρπαστικό αποτέλεσμα, μεσολάβησαν οι πρόβες και η δαιμονιακή τελειομανία του Παπαϊωάννου. Δικό του και δικό τους το χειροκρότημα. Το 'χε πει ο Γιάννης Τσαρούχης, όταν τον γνώρισε 16χρονο μαθητή σε έκθεση ζωγραφικής του στη Βιβλιοθήκη του Κολλεγίου Αθηνών: «Τόσο ταλέντο, τόσο νωρίς, με τρομάζει». Ο Δημήτρης θήτευσε κοντά του κι έτσι, μαθητής και δάσκαλος, συνεχίζουν.

«Σας άρεσε;» ρωτούσαν τους δίπλα τους οι συντροφιές φεύγοντας. «Σας άρεσε;». Απάντηση: Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έχει προχωρήσει. Μας αφήνει πίσω, αλλά όχι στο σκοτάδι.

Ελάνη Μπίστικα, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ




MEDEA (2008) / extracts from the project by Dimitris Papaioannou from Dimitris Papaioannou on Vimeo.

Γιώργος Κιμούλης: 2013, σε μετάφραση Κ. Μύρη και σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, μια τολμηρή Μήδεια μόνο με άνδρες. Συμμετείχαν: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Τάσος Νούσιας, Μάνος Βακούσης, Νικόλας Παπαγιάννης, Νίκος Αναστασόπουλος, Δημήτρης Παπανικολάου

ΠΗΓΕΣ

ehw.gr
freeinquiry.gr
kathimerini.gr